Nhân hôm bữa bạn Dũng có viết trên facebook cá nhân về chuyện:
“Nếu làm việc gì mà làm hoài vẫn thấy quá cực so với kết quả nhận được thì có khi, là do mình làm sai cách”
Mình bị tình trạng này cách đây chừng 1-2 năm. Thời gian đó, không ngày nào dám ngủ trước 1h sáng vì luôn có cảm giác “mình sẽ bỏ lỡ một việc gì quan trọng”, đi đâu thì cũng kè kè cái laptop trong người dù lên núi hay xuống biển. Quen với stress tới nỗi thấy vậy là bình thường, “có lẽ đó là kiểu của mình”. Nhưng hoá ra, khi mình làm việc đúng giờ làm việc và nghỉ ngơi đúng giờ nghỉ ngơi, dành thời gian đi chơi, đi tập thể dục, ngủ sớm… Thì mọi việc nó VẪN ỔN, thậm chí là ỔN hơn ngày xưa. Vậy tại sao hồi xưa mình mất nhiều thời gian, công sức tới vậy? Nguyên nhân là vì:
1. Mình làm việc thiếu sự tập trung:
Mượn chữ “chánh niệm” để nói về sự tập trung, chánh niệm hiểu đơn giản là “lúc uống nước thì biết là đang uống nước, lúc thở thì biết là đang thở”, lúc làm việc thì phải biết rõ mình đang làm việc, cụ thể là biết:
- Mình làm cái này để làm gì?
- Mình mong đợi kết quả như thế nào?
- Mình đang làm việc này bằng cách nào? Trước đây lúc mình làm nó theo cách này thì kết quả có tốt không?
- Nếu không tốt thì mình học được gì từ cái không tốt đó? Làm sao để làm tốt hơn?
… Nói chung là khi không ý thức được ta làm vì mục đích gì, làm như thế nào, để cho ai, sai ở đâu… thì ta không bao giờ học được gì từ việc mình làm. Khi không biết đặt câu hỏi thì mình dễ đo lường kết quả công việc một cách sai lầm, sai lầm nhất là đo nó bằng khoảng thời gian bỏ ra.
2. Bị vướng vào những cái bẫy tâm lý:
- Bẫy “tôi là người quan trọng”: Tôi làm việc nhiều hơn hẳn những người khác, tôi luôn có mặt khi công việc cần, tôi luôn sẵn sàng để giải quyết mọi rắc rối, không có tôi thì mọi thứ hỏng bét, tôi RẤT LÀ QUAN TRỌNG.
- Bẫy “Sợ bị bỏ lỡ” (fear of missing out): Tôi phải theo sát công việc, tôi phải canh nó như canh cái iPhone6S giữa chợ, tôi phải check mail 10 phút một lần, tôi phải nghe mọi cuộc điện thoại, tôi phải biết chuyện gì đang xảy ra…
- Bẫy “tôi muốn có sự hoàn hảo”: không ai làm đúng ý tôi, không ai hiểu tôi muốn gì, tôi là người làm tốt nhất việc này…
Gọi là bẫy tâm lý vì không dễ nhận ra mình đang vướng phải nó. Đặc biệt là khi mình luôn nghĩ Cực khổ = chăm chỉ = thái độ làm việc đúng đắn. Giống như đi tập gym, nhiều khi tập về thấy đau quá lại đâm ra khoái vì tưởng rằng vậy là đốt được nhiều mỡ, hoá ra là vì sai tư thế, trẹo cơ.
Để vượt qua những cái bẫy này thì không dễ, thường thì sẽ có một biến cố nào đó thiệt lớn xảy ra (ví dụ như bị bồ bỏ vì cái tội làm việc hoài không chịu đi chơi, bị bệnh nặng, hoặc có một đồng nghiệp khác thăng chức trước bạn lương cao hơn bạn mà đồng nghiệp đó luôn đi về lúc 6h tối). Cũng có thể bạn may mắn gặp được một mentor tốt, chỉ ra cho bạn cái sai và hướng dẫn bạn điều chỉnh lại.
Bạn cũng có thể tự giải cứu mình bằng cách lắng nghe bản thân, nếu thấy mình căng thẳng quá, đau khổ quá, ức chế quá thì rõ ràng là có cái gì đó chưa ổn. Và đừng ngại thay đổi, hãy tin rằng khi chỉnh “cái gì đó” lại cho ổn hơn, bạn sẽ làm việc hiệu quả hơn và khoẻ mạnh hơn.
2 điều trên là kinh nghiệm của một người có khoảng 3- 7 năm làm việc, còn với các bạn newbie mới tinh, mình cũng muốn chia sẻ thêm một số cách thức để làm việc hiệu quả hơn.
Trong quá trình làm việc với các bạn trẻ, tụi mình (tức là mình và các bạn) đã phạm với nhau nhiều sai lầm, khiến công việc không đạt hiệu quả (và cũng khiến nhau tổn thương nhiều). Mình từng rất bực mình khi kết quả không như ý, thấy các bạn làm việc không có tâm (aka ghét cái thái độ). Nhưng nghĩ thiệt kỹ thì không có ai lại không muốn làm tốt, chỉ là khi làm sai cách thì dễ… ra bã trước khi ra chuyện. Một số lý do khiến các bạn trẻ dễ làm nhiều được ít là:
1. Không có đủ thông tin: Lười 1 bước mà ôm hận nghìn năm, đọc brief không hỏi lại, làm luôn không research, thắc mắc hỏi ra sợ sếp tính tiền…
Nói tóm lại, trước khi làm gì thì mình cần có thông tin đầy đủ nhất về chuyện đó. Thông tin tới từ việc đọc, học, ghi chép, từ thư viện dữ liệu mà mỗi người đã tích trữ từ trước tới giờ. Từ cách đặt câu hỏi / khai thác / tổng hợp thông tin nữa.
2. Không được hướng dẫn: Lỗi này phần lớn thuộc về người giao việc. Cũng như việc trồng cây, không phải quăng cái hột xuống đất xong 9 tháng 10 ngày là tới hái trái, khi giao việc mà không làm rõ mong muốn của mình với kết quả, không giải thích rõ ràng bức tranh toàn cảnh, không có guideline, không chỉ dẫn phương pháp… thì chắc chỉ có thiên thần mới thực hiện được đúng điều mình muốn thôi à. Tóm lại, giao việc thực ra là teamwork với nhau và sẽ cần rất nhiều đối thoại để cùng làm tốt mà không mất sức. Nếu leader của bạn trót quên thì bạn nhớ nhắc nha.
3. Không rút kinh nghiệm: Quy luật 10.000 giờ đúng, nhưng chưa đủ. 10.000 giờ để thành thiên tài là 10.000 giờ đi về phía trước một cách có định hướng, có những khoảng dừng để căn lại bản đồ. “Work hard” không phải là dùng sức trẻ để san phẳng Vạn Lý Trường Thành, mà là chấp nhận bỏ công sức thời gian ra để học hỏi, thử và sai, rồi sau đó làm việc hiệu quả hơn.
Quay lại bạn Dũng, hồi đó bạn kêu xài nhật ký công việc đi, ghi chép lại những việc mình làm trong ngày, mất bao nhiêu thời gian, gặp vấn đề gì, cách giải quyết ra sao, có hiệu quả không… Phương pháp này khá hiệu quả với mình, nó giúp mình suy nghĩ dài hơi hơn và tránh lặp lại những sai sót giống nhau.
4. Không quản lý thời gian tốt: Đơn giản lắm, khi bạn không chủ động được thời gian của mình, thì bạn sẽ là nô lệ của nó. Hãy xài calendar và có một quyển sổ tay để lên checklist công việc, rồi tranh thủ cuối tuần sau đọc một quyển sách về quản trị thời gian, quản trị năng lượng… (có cuốn hay cuốn dở nhưng thiệt ra tụi nó đều nói cùng một nguyên lý).
Và nhớ là đừng có mắc hội chứng “siêu nhân ngày mai”: Cái gì cũng để mai hoàn thành. Ngày mai cũng chỉ có 24 giờ như hôm nay thôi à.
5. Không thích làm việc: Chuyện này bullshit quá, khách hàng này ba chấm ba chấm ba chấm quá, tôi muốn làm nghệ sĩ tôi không muốn làm con heo… Có nhiều lý do để mình ghét làm việc gì đó, trong trường hợp này bạn có 3 chọn lựa:
- Hiểu được rằng nó CẦN THIẾT để làm, dù bạn có thích hay không.
- Làm giỏi tới mức bạn được tưởng thưởng và trở nên THÍCH nó.
- Bỏ, dừng lại, ra đi, Obama out.
Kết lại thì, khi mình làm đúng, mình sẽ đỡ cực. Làm đúng – ngoài những 1,2,3,4 mình kể ở trên và 5,6,7,8 gì đó mà các bạn sẽ tự tìm ra cho bản thân mình thì còn có thái độ chủ động và cái nhìn tích cực nữa.
Cố lên, mai là thứ 2 rồi 🙂
PS: Ngoài làm đúng thì đỡ cực, mình còn thấy đặt đúng câu hỏi thì đỡ bực. Ví dụ như ngày xưa mình bước vào WC công cộng mà thấy giấy xả ra đất sẽ thấy rất tức tối, tự hỏi sao người ta mất lịch sự vô ý thức vậy. Giờ thì mình sẽ hỏi:
- Thùng rác đặt ở vị trí đã hợp lý chưa
- Thời gian nhân viên dọn vệ sinh vào dọn dẹp định kỳ có hợp lý không. Với cách đặt câu hỏi này, mình sẽ đỡ bực hơn và sẽ dễ giải quyết vấn đề hơn.
Tác giả: Nguyễn Quỳnh Trang