Lạm dụng thuốc
Khoa Nội tiết, Bệnh viện Nội tiết Trung ương có tiếp nhận các bé từ 4-7 tuổi tới khám và nhập viện trong tình trạng biểu hiện nặng mặt, rậm lông vùng gáy, vùng lưng (sau sử dụng các chế phẩm không rõ nguồn gốc giúp tăng cân) nghi mắc hội chứng Cushing do lạm dụng thuốc có chứa corticoid.
Sau khi tìm hiểu được biết các bé được bố mẹ mua và cho sử dụng một loại chế phẩm giúp tăng cân (không rõ nguồn gốc) qua tư vấn, giới thiệu là vitamin giúp tăng cân từ người quen (không được bác sĩ kê đơn). Sau 2-3 tháng sử dụng các bé có tăng cân, xuất hiện tình trạng trên.
Thấy con có những dấu hiệu không bình thường trên cơ thể, gia đình đã đưa các bé đi khám và làm các xét nghiệm.
Kết quả kiểm tra cho thấy các bé đều mắc suy giảm chức năng tuyến thượng thận – một bệnh lý nội tiết rối loạn chức năng vỏ tuyến thượng thận do sử dụng các thuốc, chế phẩm có corticoid ngoại, gây suy giảm trục hạ đồi – tuyến yên – tuyến thận thận, ức chế tuyến thượng thận sản xuất Glucocorticoid nội sinh. Nguyên nhân được xác định là do lạm dụng corticoid (sử dụng corticoid kéo dài và/hoặc không đúng chỉ định).
Bệnh viện Bãi Cháy (tỉnh Quảng Ninh) cũng tiếp nhận bệnh nhân N.T.H, 10 tuổi, ở Bắc Giang bị viêm mũi, ngạt mũi, dùng thuốc xịt tai mũi họng lâu ngày. Dựa trên các biểu hiện lâm sàng như bộ mặt cushing (tăng cân, mặt tròn, béo trung tâm, tích tụ mỡ ở vùng cổ, sau gáy…), chân tay rậm lông, chỉ số cortisol thấp, các bác sĩ chẩn đoán trẻ bị suy tuyến thượng thận do dùng thuốc có corticoid, viêm mũi xoang cấp. Được biết, H đã dùng thuốc xịt mũi chứa thành phần corticoid liên tục trong 1 năm nay.
Ảnh hưởng sức khỏe nghiêm trọng
Thạc sĩ, bác sĩ Đỗ Gia Nam, Phó Trưởng khoa Nội tiết (Bệnh viện Nội tiết Trung ương) cho biết: Gần đây, số lượng bệnh nhân nhập viện vì suy tuyến thượng thận ngày càng lớn.
Tình trạng suy tuyến thượng thận có thể đến do những nguyên nhân khác nhau. Trong đó, phần lớn người bệnh liên quan đến việc lạm dụng corticoid.
Đối với trường hợp sử dụng thuốc có chứa coricod lâu dài sẽ ảnh hưởng tới phát triển về thể chất, vận động, tinh thần, chiều cao, sức đề kháng của trẻ nhỏ; Các trẻ bị mắc các bệnh lý liên quan tới đường hô hấp, tai mũi họng… sử dụng lâu dài không theo chỉ định của các bác sĩ chuyên khoa sẽ gây nên hậu quả vô cùng nghiêm trọng như: Suy tuyến thượng thận vĩnh viễn, teo cơ, nặng hơn là ảnh hưởng tới quá trình phát triển sau này của các cháu như loãng xương, loét dạ dày, ức chế miễn dịch, làm giảm sức đề kháng, dễ nhiễm khuẩn thứ phát… và quá trình dậy thì cũng sẽ bị ảnh hưởng.
Tuy nhiên, nhiều người bệnh tự ý sử dụng corticoid mua một cách dễ dàng tại các quầy thuốc, hoặc truyền tai nhau các thuốc nam dạng bột không theo đơn chỉ định của bác sĩ.
Khi người bệnh sử dụng corticoid liều cao với thời gian dài, sẽ gây ra hậu quả là suy tuyến thượng thận (rối loạn chức năng tuyến thượng thận). Triệu chứng gợi ý suy thượng thận thường không điển hình như chán ăn, buồn nôn và sụt cân, thay đổi kiểu hình cơ thể, nặng mặt. Một số trường hợp nặng có thể gây ra suy thượng thận cấp với hạ huyết áp, có thể dẫn đến tử vong nếu không được điều trị bù corticoid kịp thời.
Để tránh lạm dụng corticoid, bệnh nhân cần lưu ý các điều như việc sử dụng corticoid nên được chỉ định và giám sát bởi bác sĩ có chuyên môn; Không tự ý tăng hoặc giảm liều mà không có sự chỉ định của bác sĩ…
“Corticoid được sử dụng đúng chỉ định, liều lượng vừa phải trong một thời gian nhất định có thể điều trị hiệu quả một số bệnh lý nguy hiểm như hen phế quản, sốc phản vệ, lupus ban đỏ hệ thống, viêm khớp dạng thấp. Tuy nhiên dùng corticoid liều cao và kéo dài dẫn đến nguy cơ suy tuyến thượng thận, làm trẻ chậm phát triển do tuyến này quen với tình trạng có thuốc trong cơ thể sẽ ngưng hoạt động, không còn duy trì chức năng nội tiết” – ThS.BS Đỗ Gia Nam khuyến cáo.
