Lỗ thêm hơn 300 tỷ đồng sau kiểm toán, Tập đoàn Xây dựng Hòa Bình (HBC) giải thích 4 lý do

Ngày 30/03/2024, Tập đoàn Xây dựng Hòa Bình (mã chứng khoán HBC) đã nộp báo cáo tài chính hợp nhất năm 2023 được kiểm toán bởi Công ty TNHH Hãng Kiểm toán AASC.

So với báo cáo tự lập được công bố trước đó, doanh thu hợp nhất năm 2023 của Hòa Bình không có chênh lệch lớn, ghi nhận đạt 7.537 tỷ đồng – giảm 47% so với năm trước. Tuy nhiên, lỗ sau thuế sau kiểm toán đã tăng thêm 333 tỷ đồng, ghi nhận con số 1.115 tỷ đồng.

Do đó, lỗ lũy kế tính đến thời điểm cuối năm 2023 là 3.240 tỷ đồng, đưa vốn chủ sở hữu (VCSH) của Tập đoàn này xuống còn 93 tỷ đồng thay vì 453,6 tỷ đồng như trong báo cáo tự lập.

Trong thông cáo báo chí gửi đi, Hòa Bình đã giải thích những lý do khiến VCSH hợp nhất trong báo cáo tự lập (BCQT) chênh lệch lớn hơn gần 60 lần so với VCSH hợp nhất trong báo cáo kiểm toán (BCTCKT) như sau:

Một là, theo BCQT, giá các bất động sản được định theo giá thị trường trong khi trong BCTCKT được ghi nhận theo giá gốc (tức theo nguyên giá hay nói một cách khác là giá mua ban đầu). 

Thực tế, thị trường địa ốc ở Việt Nam có sự biến động gia tăng giá liên tục trong nhiều năm. Cách ghi nhận này đã gây ra sự chênh lệch rất lớn giữa 2 bản báo cáo, chẳng hạn như trụ sở 235 Võ Thị Sáu, Quận 3, TP Hồ Chí Minh, theo ghi nhận trên sổ sách chỉ có 5 tỷ VNĐ nhưng giá giao dịch hiện nay trên thị trường không dưới 75 tỷ VNĐ, sự chênh lệch này lên đến 15 lần. 

Ngoài bất động sản, định giá những tài sản cố định của Hòa Bình trong BCTCKT cũng thấp hơn rất nhiều so với thực tế, nhiều tài sản cố định thậm chí không được đưa vào định giá VCSH, từ đó khiến cho VCSH trong BCTCKT thấp hơn nhiều so với thực tế. 

Theo BCQT thì giá trị bất động sản theo thị trường hiện nay là 4.789 tỷ đồng trong khi theo BCTCKT chỉ ghi nhận 2.470 tỷ đồng, chênh lệch 2.319 tỷ đồng.

Hai là, theo Hòa Bình, giá trị còn lại của máy móc thiết bị (MMTB) được ghi nhận trong BCTCKT không phù hợp với thực tế bởi 2 lý do chính: Giá trị khấu hao theo chế độ kiểm toán hiện hành chưa phản ánh đúng với khấu hao trong thực tế và sự trượt giá trên thị trường cũng tác động đáng kể đến giá trị còn lại của MMTB. Nhiều MMTB đã khấu hao hết và ghi nhận trong sổ sách bằng 0 nhưng thực tế vẫn còn hoạt động rất tốt. 

Mặt khác, giá mua mới hiện nay trên thị trường cao hơn nhiều so với nguyên giá (giá mua trước đây) cho nên sự chênh lệch về giá trị còn lại của MMTB cũng rất lớn giữa 2 bản báo cáo. Theo đó, sự chênh lệch này lên đến 1.024 tỷ VNĐ.

Ba là, các khoản phải trích lập dự phòng theo chế độ kế toán hiện hành được xác định theo tuổi nợ, trong khi BCQT đánh giá căn cứ vào nguyên nhân chậm thanh toán, sự đảm bảo về chất lượng công trình, mức độ hoàn thiện của hồ sơ thanh quyết toán, năng lực tài chính và những rủi ro về hoạt động kinh doanh của khách hàng cùng những đặc thù về hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực địa ốc và mức độ ảnh hưởng đến khả năng thu hồi nợ của Hoà Bình. 

Tập đoàn này nhấn mạnh, theo lịch sử, chưa bao giờ Hòa Bình xóa sổ bất kỳ khoản phải thu nào. Phần hoàn nhập dự phòng phải thu khó đòi cụ thể có sự chênh lệch là: 1.450 tỷ VNĐ.

Bốn là, tăng các khoản phải thu theo phán quyết của tòa sẽ làm tăng VCSH. Những đánh giá của Hòa Bình còn dựa vào lịch sử kinh nghiệm giải quyết các vụ kiện về thu hồi nợ mà trường hợp điển hình là món nợ trên 5 năm (theo qui định đã lập dự phòng 100%) của FLC, Hòa Bình không những thu hồi được 100% nợ gốc mà còn thu cả lãi và phạt có giá trị lên đến trên 58% nợ gốc. Phần chênh lệch khoản phải thu giữa giá trị ghi nhận trên sổ sách và giá trị phán quyết của toà là: 652 tỷ. Theo Hòa Bình, đó là khoản nợ hoàn toàn có khả năng thu hồi.

Như vậy, tổng cộng chênh lệch của VCSH hợp nhất theo BCQT là 5.445 tỷ đồng, cộng với VCSH hợp nhất theo BCTCKT là 93 tỷ đồng thì tổng VCSH hợp nhất của Hoà Bình tự xác định là 5.538 tỷ VNĐ, cao hơn gần 60 lần so với VCSH theo BCTCKT.

“Hiện nay, chúng tôi đang làm việc với một đơn vị chuyên về thẩm định giá để rà soát lại số liệu tính toán của Khối Tài chính kế toán của Hoà Bình để bảo đảm kết quả tính toán của chúng tôi có sự khách quan hơn” – Hòa Bình cho biết.

Tại báo cáo tài chính kiểm toán năm 2023 của Hòa Bình, đơn vị kiểm toán nêu ý kiến ngoại trừ về việc Hòa Bình đang trong quá trình làm các thủ tục đảm bảo cho một số khoản tạm ứng để bổ sung các bằng chứng thích hợp và đầy đủ về giá trị có thể thu hồi. Tính đến thời điểm phát hành báo cáo, các công việc nêu trên vẫn đang được thực hiện và chưa hoàn thành, do đó đơn vị kiểm toán chưa thể xác định được liệu có cần thiết phải điều chỉnh các chỉ tiêu trên BCTCHN có liên quan đến các khoản tạm ứng này hay không.

Kiểm toán cũng chưa thể thu thập được đầy đủ các thư xác nhận về các số dư nợ phải thu và nợ phải trả của các khoản mục sau:

“Do đặc thù của hoạt động sản xuất kinh doanh, Tập đoàn đang ghi nhận doanh thu hoạt động xây lắp căn cứ theo khối lượng do giám sát của chủ đầu tư xác nhận và đơn giá hợp đồng vì Tập đoàn cho rằng doanh thu này được ước tính một cách đáng tin cậy. Tuy nhiên, các hợp đồng xây dựng quy định nhà thầu được thanh toán theo giá trị khối lượng thực hiện do khacsah hàng xác nhận. Theo đó, doanh thu được ghi nhận khi có xác nhận của khách hàng (chủ đầu tư) trên các chứng chỉ thanh toán và thể hiện trên các hóa đơn tài chính. Tính đến thời điểm phát hành báo cáo kiểm toán, chúng tôi chưa có đủ thông tin cần thiết để xác định ảnh hưởng của vấn đề này đến các khoản mục liên quan trên BCTCHN của tập đoàn tại ngày 31/12/2023” – Kiểm toán nêu.