Doanh nghiệp giao thông ‘khát’ lao động tay nghề cao

Ông Nguyễn Văn Minh, Phó tổng giám đốc công ty Hà Thành, cho biết năm 2023 doanh nghiệp cần tuyển khoảng 300 lao động, bao gồm cả kỹ sư và công nhân kỹ thuật để thực hiện các dự án cầu đường. Tuy nhiên, công ty chỉ tuyển được khoảng 70%, chưa kể nhiều lao động khác chuyển việc, nghỉ việc. Việc thiếu hụt nhân lực khiến một số dự án có thời điểm bị đình trệ.

Theo ông Minh, vị trí khó tuyển dụng nhất hiện nay là kỹ sư kỹ thuật và quản lý dự án. Mỗi dự án cần khoảng 1.000-2.000 lao động tại công trường, trong đó 15-20% là cán bộ quản lý và kỹ sư. Đơn vị thường phải điều động kỹ sư từ công trình này sang công trình khác khiến một số người phải phụ trách luân phiên nhiều dự án và doanh nghiệp phải tăng thêm chi phí đi lại.

“Chúng tôi sẵn sàng trả mức lương cao cho các kỹ sư nhưng nhiều thời điểm vẫn không thể tuyển được người phù hợp. Nhiều người trẻ hiện nay ngại làm việc tại công trường”, ông Minh chia sẻ.

Công ty Trung Chính, đơn vị chuyên xây dựng các công trình cầu, cần tuyển mới 250 lao động trong năm 2023 song mới tuyển được 200. Kỹ sư kinh tế xây dựng và công nhân cầu có tay nghề là khó tuyển nhất. Có thời điểm thiếu nhân sự, Trung Chính phải tuyển dụng nhiều lao động với thu nhập cao gấp đôi bình thường để đảm bảo tiến độ dự án.

Để tránh thiếu hụt nhân lực, Công ty cổ phần Đèo Cả đã tuyển và đào tạo lao động ngay từ khi chuẩn bị dự án, nhất là các dự án khó tuyển lao động địa phương như Đồng Đăng – Trà Lĩnh, Cam Lâm – Vĩnh Hảo. Đơn cử, năm 2024 mới triển khai dự án cao tốc Đồng Đăng – Trà Lĩnh nhưng công ty đã tuyển lao động từ năm trước và điều chuyển nhân lực từ các dự án sắp hoàn thành.

Năm 2023, Đèo Cả đã tuyển hơn 3.000 lao động mới, chủ yếu là kỹ sư và công nhân kỹ thuật. Công ty cũng hợp tác với các trường đại học để đào tạo hơn 1.500 người cho các ngành nghề như thợ mìn, thợ khoan, thợ phun, lái máy công trình phục vụ các dự án Cam Lâm – Vĩnh Hảo, Quảng Ngãi – Hoài Nhơn.

Ông Ngọ Trường Nam, Tổng giám đốc công ty Đèo Cả, cho biết ngành giao thông những năm gần đây được đầu tư mạnh, doanh nghiệp thực hiện nhiều dự án, nhu cầu tuyển dụng lao động cao. Tuy nhiên, số lao động từ các trường nghề và sinh viên có hạn, thậm chí giảm hơn các năm trước, dẫn đến thiếu hụt nhân lực. Lượng sinh viên được tuyển dụng vào Đèo Cả chỉ chiếm khoảng 20% lao động mới.

PGS Nguyễn Thanh Chương, Phó hiệu trưởng Đại học Giao thông Vận tải, cho biết trong thời gian dài, do thiếu hụt dự án hạ tầng, ngành giao thông không thu hút được sinh viên theo học. Đặc thù công việc vất vả cũng khiến các ngành này kém hấp dẫn so với các lĩnh vực kinh tế hay công nghệ thông tin.

Thống kê cho thấy số sinh viên chọn khoa kỹ thuật, xây dựng công trình đã giảm 30-40% trong 7-8 năm gần đây. Nhu cầu xây dựng hạ tầng tăng mạnh trong 2-3 năm qua khiến nguồn nhân lực ngành này đang thiếu hụt trầm trọng. “Việc chuẩn bị nguồn lực con người cần được thực hiện sớm, đặc biệt là cho các dự án đường sắt đô thị và cao tốc trong tương lai”, TS Nguyễn Thanh Chương nói.

Ông Nguyễn Văn Minh, Phó tổng giám đốc Công ty Hà Thành, nói tính chất công việc khó khăn, thường xuyên phải di chuyển đến vùng xa, chịu ảnh hưởng bởi thời tiết khắc nghiệt và xa nhà là những rào cản lớn trong việc thu hút nhân sự trẻ cho ngành xây dựng.

Bên cạnh đó, mức thu nhập chưa cao so với thị trường chung cũng là yếu tố khiến ngành này thiếu hụt nhân lực. Theo quy định của nhà nước, đơn giá định mức nhân công hiện nay khá thấp, dẫn đến mức lương cho công nhân có tay nghề chỉ dao động 7-8 triệu đồng mỗi tháng, kỹ sư mới ra trường khoảng 10 triệu đồng. Để thu hút lao động tay nghề cao, doanh nghiệp phải trả lương gấp đôi so với mức định mức, ví dụ thợ lái cẩu, lái máy thảm bêtông nhận lương khoảng 20-25 triệu đồng, kỹ sư 15-20 triệu mỗi tháng, chưa kể thu nhập làm ngoài giờ.

“Đơn vị đã phải tiết giảm chi phí, đầu tư máy móc thiết bị hiện đại để nâng cao năng suất nhằm tăng thu nhập cho người lao động”, ông Minh nói và đề xuất cơ quan chức năng thay đổi đơn giá nhân công lao động cho phù hợp với thị trường.

Ông Ngọ Trường Nam cho hay để người lao động yên tâm làm việc ở công trường, Công ty cổ phần Đèo Cả đầu tư nâng cấp “lán trại công trường” thành “văn phòng, nhà ở hiện trường” với đầy đủ tiện nghi, đảm bảo điều kiện làm việc, sinh hoạt tốt nhất cho người lao động. Công nhân được chăm lo, đảm bảo nơi ăn chốn nghỉ như phòng ở có điều hòa, nước nóng, bếp ăn tập thể, khu thể thao.

Công ty cũng áp dụng chế độ lương khoán sản phẩm, thưởng năng suất, hạn chế chấm công theo thời gian. Khối công trường có cơ chế lương, phụ cấp riêng cho lao động làm tăng ca. Đèo Cả cũng đã thành lập Trung tâm Huấn luyện thực hành tại Đà Nẵng để đào tạo công nhân và cán bộ quản lý cho các dự án, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ngành xây dựng.

PGS Trần Chủng, Chủ tịch Hiệp hội các nhà đầu tư hạ tầng giao thông, cho biết các bộ ngành đang xem xét thay đổi đơn giá định mức nhân công nên thu nhập người lao động ngành giao thông sắp tới sẽ tốt hơn. Ông đề xuất Nhà nước có chính sách hỗ trợ sinh viên ngành công trình giao thông để đào tạo đội ngũ trí thức xây dựng các công trình lớn cho đất nước.

Đoàn Loan