Cuốn sách phải đọc dành cho những ai đang làm trong ngành truyền thông hay quan tâm đến cách các Youtuber đang thay đổi thế giới số ra sao.
Cuốn sách này khiến tôi cảm thấy mình thật tụt hậu và tự vấn mình xem nên làm với cuộc đời. Dễ hiểu thôi, vì tác phẩm chủ yếu nói kể về các ngôi sao mới nổi của thời đại video trực tuyến, nhiều người trong số họ là Thế hệ Millennials và Gen-X hay “Streampunks” – những kẻ nổi loạn truyền thông – biệt danh được đặt bởi tác giả cuốn sách, giám đốc kinh doanh tại Youtube, Robert Kyncl.
Được viết bởi Kyncl và ‘nhà văn’ tại Google, Maany Peyvan, Streampunks kể về một nhóm các nhà sáng tạo và doanh nhân đã sử dụng YouTube để tự gây dựng sự nghiệp và thay đổi cách thức vận hành của nền truyền thông. Cuốn sách cũng nêu bật những chiến thuật mà họ đã sử dụng, những thách thức mà họ phải đối mặt và sự thành công của họ có ý nghĩa gì đối với tương lai của nền media.
Kyncl và Peyvan tạo ra không khí cho cuốn sách bằng cách đối chiếu với bối cảnh truyền thông cằn cỗi ở Tiệp Khắc trong thời thơ ấu của Kyncl vào những năm 1970, với những cảnh trong Hội nghị thượng đỉnh Sáng tạo YouTube ở New York ngày nay. YouTube Creators Summit không được góp mặt bởi những anh chàng tóc xám trong bộ vest bóng loáng, mà là một tầng lớp trẻ trung trong những đôi giày thể thao hiếm có, những bộ đồ đường phố theo phong cách Athleisure, hoặc chỉ đơn giản quần jean và áo phông, nhiều cô cậu lại còn có hình xăm hoặc nhuộm tóc.
Tuy nhiên, người ta vẫn cảm thấy được “sự tôn trọng rõ rệt khi họ gửi lời chào tới các đồng chí từ khắp nơi trên thế giới”, tác giả viết. Có lẽ, trên tất cả, những Youtuber ở không gian đó là những người dám sống với đam mê của mình, từ vlogger tới các bậc thầy làm đẹp cho đến đầu bếp và game thủ.
Làm thế nào để những người này có thể kiếm sống, có được danh tiếng cạnh tranh cả với các ngôi sao Hollywood, có hàng triệu khán giả toàn cầu và đạt được các hợp đồng quảng cáo lớn từ các nhãn hàng hiệu, chỉ bằng cách sống đúng với chính mình và làm những gì họ yêu thích?
Kyncl có lẽ sẽ nói rằng nguyên nhân là nhờ “YouTube”, tuy điều này nghe có vẻ sẽ là một sự đơn giản hóa quá mức. Thời TV là vua, hai tác giả lập luận, một nhóm nhỏ các giám đốc đã xác định những gì được phát sóng và những gì không – sau đó quyết định ai là người có ánh đèn sân khấu và ai không. Với video trực tuyến, sức mạnh đó đã chuyển sang khán giả, những người xem có sở thích rất đa dạng và độc đáo hơn nhiều so với những ông bà giám đốc kia từng tưởng tượng ra.
Vì vậy, hóa ra lại có nhiều khán giả ngoài kia quan tâm đến việc thêu khăn, như được minh chứng bởi câu chuyện về Jenny Doan từ Hamilton, Missouri, Hoa Kỳ, người mà những hướng dẫn về chăn bông trên YouTube đã biến cô thành ngôi sao trong ngành thủ công và đưa công ty và thị trấn của cô đến với khán giả toàn cầu.
Những chương khác kể về sự nổi lên của một số các cá tính, những người đã xây dựng thương hiệu của họ trên nền tảng này. Chúng ta có vlogger Hank và John Green, người anh trai nổi tiếng với các cuốn sách bestseller dành cho người trẻ như The Fault In Our Stars và Paper Towns; Shane Smith, CEO và đồng sáng lập của Vice Media; và giám đốc tài năng Scooter Braun, người đã mang đến thế giới Justin Bieber và khiến ca sĩ Hàn Quốc, Psy với tác phẩm Gangnam Style trở nên nóng bỏng như mì ăn liền Shin Ramyun.
Tuy nhiên, không chỉ là một tập hợp các câu chuyện thành công, cuốn sách này cũng có thể được coi là chỉ dẫn và nguồn động lực lớn cho những ai muốn nổi tiếng trên Youtube. Bên cạnh việc chia sẻ một số mánh khóe trong ngành, các tác giả đã lập luận khá thuyết phục về một tương lai tươi sáng cho những Youtuber, với các tên tuổi đã thành danh và con số thực để củng cố quan điểm của mình.
Nhưng đằng sau hàng triệu lượt đăng ký và các clip trực tuyến bóng bẩy là rất nhiều công sức, niềm đam mê và sự kiên trì. Dấu hiệu về điều đó được trải khắp cuốn sách, nhưng chính tiêu đề của chương thứ tám,”Vất vả là có thật”, đã cho thấy điều này rõ hơn bao giờ hết.
Chi phí để trở được sống thật và độc lập đòi hỏi một sự gắn kết liên tục với khán giả, trong khi phải luôn luôn nảy ra những ý tưởng mới và học cách quay những video tốt hơn… hãy tưởng tượng làm tất cả những điều đó cả bây giờ và nhiều năm tới trước khi kì vọng được nổi tiếng.
Họ phải hi sinh rất nhiều thời gian và tiền bạc, chưa kể chất lượng các video đầu tiên thường khá thấp, ít nhất là trong giai đoạn đầu. Vấn đề về doanh thu cũng được xem xét, phân bổ từ việc đóng góp của cộng đồng trên Patreon và dịch vụ cao cấp YouTube Red. [Ngoài ra thì tiền quảng cáo cũng là nguồn doanh thu lớn với hầu hết Youtuber Việt Nam].
Một điều mà chỉ được đề cập thoáng qua và có lẽ sẽ phù hợp để thảo luận trong các cuốn sách khác là những mặt trái của sự nổi tiếng trực tuyến, ví dụ như việc đăng nội dung chống Do Thái vào năm 2017 của Felix Kjellberg, hay còn gọi là PewDiePie. Ngoài ra, tác giả cũng nói nhiều về những than phiền gần đây khi một số YouTuber cáo buộc nền tảng này cắt chế độ kiếm tiền với một số video không thân thiện với quảng cáo.
Và tất nhiên xem những video trên YouTube về cách niềng răng sẽ không thể biến bạn thành một chỉnh nha. Ngay cả các video nấu nướng và công thức nấu ăn cũng không thể mang lại kết quả hoàn hảo cho dù bạn hoàn toàn tuân thủ các bước.
Nhìn chung, cuốn sách Streampunks – Những kẻ nổi loạn truyền thông đã vẽ nên một bức tranh tươi sáng về bối cảnh truyền thông mới nổi được cung cấp nội dung bởi một nhóm các phù thủy video ngày càng trưởng thành với những cách sáng tạo trong việc kể và chia sẻ câu chuyện một cách hấp dẫn và chân thực.
Bởi vậy, giọng điệu chung của cuốn sách nghe sẽ khá là tràn đầy nhiệt huyết, không ngạc nhiên lắm khi ta xem xét xuất thân của hai tác giả. Liệu họ có thực sự cảm thấy những điều mình nói về các tài năng Youtube này hay chỉ là do Kyncl làm Youtube – hoặc cả hai – có lẽ tốt nhất nên để độc giả quyết định.
Nhưng không ai có thể phủ nhận rằng một cuộc cách mạng chắc chắc đang diễn ra trong ngành truyền thông.
Trạm đọc lược dịch: The Star
