Croatia và hồi kết của một kỷ nguyên vàng

Croatia là một trong những đội được ủng hộ nhiều nhất tại Euro 2024. Hàng chục nghìn CĐV mặc áo ca-rô xuất hiện ở bất cứ đâu đội nhà thi đấu. Từ Berlin, Hamburg cho đến Leipzig. Họ luôn náo nhiệt, sặc sỡ và ồn ào. Họ luôn như vậy ở các giải đấu lớn gần đây. Ở trận đấu cuối vòng bảng với Italy, lượng CĐV của Croatia đông gấp bốn lần đối phương.

Sự ủng hộ của người Croatia cho đội nhà tăng theo cấp số nhân, dựa vào thành công ở các giải lớn gần đây. Tại World Cup 2018, thầy trò Dalic vào chung kết, nơi họ chỉ thua nhà vô địch Pháp. Bốn năm sau, tại Qatar, Croatia cũng vào bán kết. Xen giữa đó là trận chung kết Nations League 2023, nơi họ chỉ thua Tây Ban Nha trong loạt đá luân lưu.

“ĐTQG đã trở thành một phong trào, một thứ giáo phái, một biểu tượng của quốc gia”, Dalic nói sau trận ra quân thua Tây Ban Nha 0-3. “Tôi mong họ ở lại cùng nhau và theo dõi đội tuyển này, đem lòng yêu tuyển nhà cả khi thua lẫn khi thắng”.

Nhưng, hạt nhân làm nên những thành công đó đã già cỗi. Luka Modric 38 tuổi, trong khi Marcelo Brozovic và Mateo Kovacic đều ngoài 30. Bộ ba này có tổng cộng 381 lần chơi cho đội tuyển, bên cạnh các cựu binh Ivan Perisic (35 tuổi), Andrej Kramaric (33 tuổi) hay Ante Budimir (32 tuổi). Bản thân HLV Dalic cũng đã nắm đội tuyển bảy năm.

Sẽ là khắt khe, nếu gọi các trận của Croatia tại Đức là thảm họa. Nếu không thủng lưới trước Albania ở phút 90+5 và Italy ở 90+8, họ sẽ có sáu, thay vì chỉ hai điểm, và vượt qua bảng Tử thần. Nhưng nếu so với hai kỳ World Cup gần nhất, Euro 2024 là sự xuống cấp nặng nề. Đây là kết quả tệ nhất của Croatia tại một giải đấu lớn sau World Cup 2014, nơi họ thua Mexico 1-3 và bị loại từ vòng bảng.

HLV Dalic được cho là thiếu các kế hoạch dự phòng cho xương sống của đội bóng. Chiến thắng 2-1 trên sân Bồ Đào Nha trong trận giao hữu trước thềm Euro 2024 có vẻ làm Dalic nghĩ rằng chưa cần làm mới đội ngũ. Thậm chí, kết quả đó còn tạo ảo tưởng rằng thế hệ vàng này vẫn có thể làm nên điều kỳ diệu tại Đức.

Dalic bê nguyên đội hình chính trước Bồ Đào Nha vào đấu Tây Ban Nha ở trận ra quân, vì “sẽ là ngu xuẩn nếu thay đổi bất cứ điều gì sau một trận đấu tuyệt vời” – như ông nói. Nhưng chiến thắng đó đến với Croatia khi Bồ Đào Nha cất các trụ cột như Cristiano Ronaldo, Pepe, Joao Cancelo hay Rafael Leao.

Dalic vẫn sử dụng những lão tướng, bởi họ đã làm nên những điều phi thường cho bóng đá Croatia, và thậm chí còn tuyên bố “chừng nào tôi còn sống, tôi sẽ mãi biết ơn họ”. Nhưng niềm tin đó đã không được đền đáp xứng đáng, như cách Brozovic xuống phong độ sau một năm chơi bóng tại Saudi. Và Croatia thảm bại 1-3 trước Tây Ban Nha.

Sang trận thứ hai gặp Albania, những tài năng mới như hậu vệ trái Borna Sosa không được tin dùng, vì Dalic vẫn tin ở Ivan Perisic dù cầu thủ 35 tuổi này chấn thương dây chằng chéo trước cả mùa và chỉ kịp bình phục để dự Euro. Mario Pasalic của nhà vô địch Europa League Atalanta cũng ít được trọng dụng.

Những ngôi sao tương lai như tiền vệ 21 tuổi Martin Baturina của Dinamo Zagreb – được mệnh danh là “Modric tiếp theo” – chỉ đá 5 phút suốt giải đấu. Một tiền vệ 21 tuổi khác là Luka Sucic của Red Bull Salzburg chỉ được ra sân gặp Italy, và là một trong những cầu thủ chơi tốt nhất phía Croatia.

Xuyên suốt Euro 2024, Dalic không biết đâu là đội hình mạnh nhất của Croatia. Ông thay hậu vệ phải, hậu vệ trái và trung vệ, xếp Josko Gvardiol đá ở các vị trí khác nhau, và chọn sáu cái tên khác nhau cho ba vị trí trên hàng công.

Chỉ Modric, Kovacic và Brozovic – bộ ba tiền vệ từng được Dalic ca ngợi là hay thế giới năm 2022 – được giữ nguyên. Trên thực tế, bộ ba này không phải vấn đề chính, nhưng họ thiếu năng lượng và sức sáng tạo cũng như sự chắc chắn xung quanh. Modric không thể đá trọn hai trong ba trận. Dù vẫn là ngôi sao sáng nhất đội, anh đã cho thấy sự lạc nhịp – hệ quả của tuổi già và việc chỉ đá 18 trận ở các giải quốc nội cho Real mùa trước. Kovacic chỉ đá 16 trận cho Man City, trong khi Brozovic không còn cạnh tranh ở châu Âu.

Hàng thủ là vấn đề lớn của Croatia tại Đức. Từ chỗ chỉ lọt lưới bốn bàn ở vòng loại, họ nhận tới sáu bàn thua chỉ qua ba trận vòng bảng. Croatia phòng ngự tệ hại trước những pha tạt bóng, mà bàn của Dani Carvajal trong thất bại 0-3 trước Tây Ban Nha là minh chứng. Tám cầu thủ Croatia đứng trong khu cấm địa, nhưng không ai theo kèm, để hậu vệ chỉ cao 1,73 m này dễ dàng đón quả tạt từ Lamine Yamal và ghi bàn. Trước khi Carvajal chạm bóng, có tới bốn cầu thủ Croatia gần đó nhưng không một ai cố gắng đuổi bóng.

Tại vòng loại, Croatia từng thua một bàn tương tự trước Xứ Wales tháng 10/2023. Nhưng bài học vẫn không được rút ra. Trước Albania, họ sớm để thủng lưới từ một quả tạt, khi cặp trung vệ mất tập trung và không tiền vệ nào theo Jasir Asani, để anh lẻn vào vòng cấm, thoải mái đánh đầu. Tới những giây cuối trận, Croatia lại không ngăn được một pha chồng biên và căng ngang của đối thủ, và bị gỡ hòa 2-2.

Sau trận gặp Albania, Dalic thừa nhận Croatia “không làm được điều gì đúng, quá chậm chạp và chưa bao giờ mất bóng ở giữa sân dễ dàng đến thế”. Ông bực khi học trò không nhận thẻ phạt nào qua hai lượt đầu, và chê họ thiếu quyết liệt. Dalic gay gắt: “Chúng tôi không theo bóng đến cùng, luôn đứng từ xa trong các pha tranh chấp”.

Trước Italy, điều này đã thay đổi khi Croatia nhận đến sáu thẻ vàng. Trong trận đấu buộc phải thắng, Dalic đã xử lý vấn đề mất quá nhiều bóng bằng cách … đưa vào sân thêm tiền vệ, với sơ đồ 4-6-0, trong đó Kramaric đá số 9 ảo.

Phương án này phát huy hiệu quả, giúp Croatia kiểm soát bóng vượt trội so với hai trận trước. Nhưng họ lại thiếu tốc độ trên hàng công và kém sắc bén ở khâu dứt điểm, nên không thể củng cố lợi thế dẫn bàn. Và điều này khiến Croatia trả giá ở phút bù cuối, khi trung vệ Riccardo Calafiori đột phá lên, chuyền cho Mattia Zaccagni thoải mái dứt điểm ấn định tỷ số 1-1.

Hình ảnh nhiều người sẽ nhớ về Croatia tại Euro 2024 có lẽ là gương mặt sầu não của Modric khi phải chụp ảnh cùng danh hiệu “Cầu thủ hay nhất trận” sau trận hòa Italy. Đó là một mốc son nữa trong bộ sưu tập của Modric, nhưng thứ Croatia cần còn nhiều hơn thế.

Modric là đại diện tiêu biểu cho một thế hệ xuất chúng bắt đầu xuất hiện vào năm 2008, sau đó nở rộ từ 2016 đến 2023, rồi bây giờ dần lùi vào hậu trường.

Nhưng Croatia không lạ lẫm với tình cảnh này. Họ từng vào tứ kết Euro 1996 và bán kết World Cup 1998 với những Alan Boksic, Davor Suker, Zvonimir Boban, Robert Jarni, Igor Stimac, Goran Vlahovic, Robert Prosinecki…, trước khi bị loại ngay từ vòng bảng World Cup 2002. Sau giải đấu trên đất Nhật Bản và Hàn Quốc, những huyền thoại kể trên giã từ đội tuyển – điều Modric và Perisic có lẽ sẽ làm trong thời gian tới.

Giải đấu tưởng như sẽ là lần thăng hoa cuối cùng Modric và các lão tướng Croatia, hoá ra lại là niệm khúc cuối của họ trong màu áo đội tuyển.

Thịnh Joey