Theo số liệu thống kê năm 2023 của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) mỗi năm toàn thế giới có khoảng 1 tỉ ca mắc cúm. Trên toàn cầu, người ta ước tính các vụ dịch cúm hằng năm dẫn đến 5 triệu ca bệnh nặng và khoảng 650.000 ca tử vong do các biến chứng về hô hấp.
Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật Hoa Kỳ (US CDC) đã nhận được những báo cáo về các trường hợp nhập viện và tử vong do cúm ở phụ nữ mang thai. Khi phụ nữ mang thai bị cúm không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thai phụ mà còn ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi.
Nguy hiểm của bệnh cúm đối với mẹ và bé
Dược sĩ Lê Bích Giang – Hệ thống phòng tiêm chủng SAFPO/POTEC cho biết: Cúm mùa là bệnh nhiễm trùng đường hô hấp gây ra bởi virus cúm (Influenza virus). Bệnh có tính lây lan cao, đặc biệt ở người có hệ miễn dịch yếu trong đó có phụ nữ mang thai.
Cúm mùa không phải là cảm lạnh thông thường, nó xuất hiện đột ngột với nhiều triệu chứng bao gồm sốt, nhức đầu, mệt mỏi, đau cơ, ho và đau họng.
Cúm có khả năng dẫn đến nhiều biến chứng từ nhẹ đến nặng: viêm xoang, viêm tai là những ví dụ về biến chứng vừa phải do cúm gây ra. Viêm phổi là biến chứng cúm nghiêm trọng có thể do nhiễm virus cúm đơn thuần hoặc do nhiễm đồng thời virus cúm và vi khuẩn.
Các biến chứng nghiêm trọng khác có thể có thể kể đến bao gồm viêm cơ tim, viêm não hoặc viêm cơ và suy đa cơ quan (ví dụ như suy hô hấp và suy thận).
Mang thai làm tăng nguy cơ biến chứng do cúm
Phụ nữ khi mang thai do có nhiều thay đổi về cơ thể, đặc biệt là có sự thay đổi về nội tiết, hệ thống miễn dịch bị suy giảm so với người bình thường khiến sức đề kháng của cơ thể trước bệnh tật cũng bị yếu đi, cơ thể thai phụ đặc biệt nhạy cảm với các tác nhân gây bệnh.
Ở phụ nữ mang thai, khi mắc cúm thường nặng hơn và thời gian bị bệnh kéo dài hơn người bình thường. Trung bình đối với người bình thường, bệnh cúm thường kéo dài từ 3 – 5 ngày nhưng đối với phụ nữ mang thai có thể lâu hơn (7-10 ngày).
Bệnh cúm tiến triển nặng có thể gây viêm phổi cho thai phụ. Tình trạng viêm phổi ở phụ nữ mang thai nguy hiểm hơn người thường và có nguy cơ nhập viện cao hơn. Một số nghiên cứu ghi nhận phụ nữ mang thai mắc cúm có nguy cơ nhập viện cao hơn gấp đôi so với phụ nữ không mang thai.
Đối với thai nhi, virus cúm không chỉ khiến thai nhi có nguy cơ bị dị tật bẩm sinh (khi virus cúm xâm nhập vào bào thai, tác động vào sự phát triển của thai nhi trong giai đoạn 3 tháng đầu thai kỳ), bên cạnh đó khi mẹ sốt cao kết hợp với độc tính của virus cũng có thể kích thích co bóp tử cung gây sảy thai, thai chết lưu hoặc sinh non.
Biện pháp tốt nhất bảo vệ mẹ và bé
Theo Dược sĩ Giang, cách tốt nhất để giảm nguy cơ mắc bệnh cúm mùa và các biến chứng nghiêm trọng tiềm ẩn của nó là tiêm vaccine cúm hàng năm – đây là biện pháp được đánh giá là tối ưu nhất. Việc tiêm phòng cúm khi mang thai (vào bất kỳ giai đoạn nào của thai kỳ) sẽ mang lại 3 tác động tích cực:
Giúp ngăn ngừa cúm và giảm biến chứng cúm cho người mẹ.
Ngăn ngừa nguy cơ cho thai nhi.
Bảo vệ em bé ngay sau khi sinh.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã khuyến cáo phụ nữ có thai là nhóm ưu tiên cao nhất tiêm vaccine phòng bệnh cúm mùa.
Việc tiêm phòng đã được chứng minh là làm giảm khoảng 50% nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính do cúm và giảm trung bình 40% nguy cơ nhập viện vì cúm ở phụ nữ mang thai.
Về tác động bảo vệ cho thai nhi: tiêm vaccine cúm giúp giảm 51% nguy cơ thai chết lưu, giảm 25% tỉ lệ sinh non và giảm 72% nguy cơ trẻ nhũ nhi (
Trẻ sơ sinh có nguy cơ cao mắc cúm và diễn biến nặng, nhưng đến 6 tháng tuổi trẻ mới có thể tiêm vaccine phòng cúm. Chính vì thế, việc tiêm vaccine cúm cho phụ nữ trước và trong khi mang thai là rất quan trọng để hình thành các kháng thể truyền cho thai nhi qua nhau thai. Kháng thể này sẽ giúp bảo vệ bé trước nguy cơ mắc cúm trong những tháng đầu sau sinh.
Các Hiệp hội, Tổ chức về Y tế trên Thế Giới cũng như Hội Y học Dự phòng Việt Nam, Cục Y tế Dự phòng – Bộ Y tế khuyến cáo các bà mẹ nên tiêm vaccine cúm hàng năm và có thể tiêm vaccine cúm vào bất kỳ giai đoạn nào của thai kỳ, tốt nhất nên tiêm phòng cúm trước cao điểm của mùa cúm, ngay khi có vaccine của mùa mới. Phụ nữ sau sinh, ngay cả khi đang cho con bú, vẫn có thể tiêm vaccine phòng bệnh.
