Là một trong những dạng viêm khớp phổ biến nhất, bệnh gút xảy ra khi axit uric hình thành các tinh thể hình kim tích tụ trong khớp và các mô, gây sưng tấy và đau dữ dội.
Bệnh gút thường bắt đầu ở khớp ngón chân cái và dần ảnh hưởng đến các khớp khác, như đầu gối, cổ tay và mắt cá chân, giống với viêm khớp dạng thấp và viêm khớp vẩy nến. Khi các khớp bắt đầu đau và viêm, người bệnh thường đã ở giai đoạn 2 trong 4 giai đoạn của bệnh gút.
Giai đoạn 1: Bệnh gút không triệu chứng
Sự tích tụ của các tinh thể axit uric trong khớp bắt đầu từ việc tăng axit uric trong máu. Axit uric là một chất thải tự nhiên được hình thành khi cơ thể phân hủy chất purin. Purin là một hợp chất tự nhiên có nồng độ cao trong một số các thực phẩm như đồ uống có cồn, động vật có vỏ và một số loại thịt, như thịt xông khói, gà tây, thịt nai và nội tạng động vật.
Thông thường, axit uric sẽ hòa tan vào máu, được thận lọc và đào thải qua nước tiểu. Tuy nhiên, nếu cơ thể sản xuất quá nhiều axit uric hoặc thận không thể loại bỏ nó một cách hiệu quả, axit uric có thể đạt mức cao trong máu – tình trạng được gọi là tăng axit uric máu. Đối với một số bệnh nhân, tăng axit uric máu thường không có triệu chứng, đây có thể coi là giai đoạn đầu của bệnh gút.
Giai đoạn 2: Bệnh gút cấp tính
Khi nồng độ axit uric trong máu trở nên quá cao, nó có thể thấm ra ngoài và hình thành các tinh thể trong những khoảng trống xung quanh khớp, gây đau và sưng dữ dội. Cơn đau thường xuất hiện đột ngột và có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tuần.
Khi cơn bùng phát đầu tiên xuất hiện, người bệnh có thể nhận ra hoặc nghi ngờ mình mắc bệnh gút. Người bệnh có thể được chẩn đoán bằng cách lấy một ít chất lỏng từ các khớp bị ảnh hưởng và kiểm tra xem có xuất hiện tinh thể axit uric hay không.
Xác định sự xuất hiện của các tinh thể này là cách duy nhất để chẩn đoán bệnh gút, phân biệt bệnh gút với các bệnh viêm khớp khác. Trong số đó có thể kể đến bệnh lắng đọng canxi pyrophosphate (CPPD) – một tình trạng thường được gọi là “giả gút”. Tương tự với bệnh gút, bệnh này xuất hiện đột ngột và đau đớn do các tinh thể hình thành trong khớp. Sự khác biệt là các tinh thể này được cấu tạo từ canxi pyrophosphate dihydrate.
Trong giai đoạn cấp tính của bệnh gút, bệnh nhân được điều trị nhằm mục đích giảm đau và giảm viêm trong các đợt tấn công, kiểm soát nồng độ axit uric để ngăn chặn các cơn bùng phát tiếp theo. Quá trình này, người bệnh cần tuân thủ chế độ ăn ít purin cùng với việc sử dụng các loại thuốc làm giảm quá trình sản xuất và tăng quá trình đào thải axit uric của cơ thể.
Giai đoạn 3: Bệnh gút đau cách khoảng
Sau các cơn bùng phát đầu tiên, người bệnh sẽ trải qua một thời gian không có triệu chứng cho đến khi một cơn bùng phát tiếp theo xuất hiện, có thể là vài tháng hoặc thậm chí là nhiều năm. Giai đoạn này, khi các cơn bùng phát xảy ra theo từng khoảng thời gian – ngắn hoặc dài – được gọi là những cơn đau cách khoảng.
Ngay cả khi các cơn bùng phát không xuất hiện, axit uric vẫn có thể tiếp tục tích tụ trong máu và các khớp, vì vậy bác sĩ có thể tiếp tục kê đơn thuốc hạ axit uric để giảm nguy cơ bùng phát và mức độ nghiêm trọng của bệnh trong tương lai. Điều quan trọng nhất trong giai đoạn này là bệnh nhân cần uống nhiều nước và áp dụng chế độ ăn ít purin.
Giai đoạn 4: Bệnh gút mãn tính có hạt tophi
Nếu nồng độ axit uric không được kiểm soát tốt trong giai đoạn 3, bệnh gút có thể tiến triển đến giai đoạn cuối cùng và khó giải quyết nhất – bệnh gút mãn tính có hạt tophi.
Bệnh gút mãn tính đặc trưng bởi sự tích tụ các tinh thể urat gọi là tophi xuất hiện dưới dạng vết sưng hoặc nốt sần dưới da. Hạt tophi có thể hình thành trong khớp, trong bao hoạt dịch đệm và bảo vệ khớp, trong xương hoặc sụn và dưới da.
Tophi hình thành ở các khớp cơ nhỏ của ngón tay, có thể gây ra những thay đổi về thể chất và hạn chế cử động. Tophi tồn tại trong sụn và xương có thể dẫn đến tổn thương và biến đổi dạng khớp. Còn tophi dưới da có thể gây mất thẩm mỹ, nhiễm trùng, gây đau đớn.
Các biến chứng khác có thể xảy ra trong giai đoạn mãn tính này bao gồm đau khớp, đau nhức và sỏi thận.
Nhờ các phương pháp điều trị hiệu quả, hầu hết bệnh nhân gút không bao giờ phải trải qua giai đoạn thứ 4 của bệnh gút. Đối với họ, việc tiếp tục sử dụng thuốc hạ axit uric là cần thiết để giảm nguy cơ biến chứng và loại bỏ hạt tophi trong một số trường hợp nhất định.
