Nghệ sĩ Đinh Bằng Phi – cánh chim đầu đàn của nghệ thuật hát bội – qua đời ở tuổi 88, sau thời gian bệnh Alzheimer.
Đại diện Nhà hát Nghệ thuật Hát bội TP HCM cho biết ông qua đời sáng nay tại nhà riêng. Những năm gần đây, sức khỏe nghệ sĩ xuống dốc vì căn bệnh Alzheimer (hội chứng suy giảm trí nhớ). Dù hầu như quên mọi thứ, mỗi lần gặp người quen ở Hội sân khấu, ký ức như sống dậy, ông nhắc lại nhiều câu chuyện về thời hoàng kim của hát bội.
Lễ nhập quan diễn ra chiều 25/12, linh cữu quàn tại chùa Bảo Long, phường Hạnh Thông, TP HCM. Lễ động quan diễn ra sáng 28/12, nghệ sĩ được an táng tại nghĩa trang Hoa viên Bình Dương.
Nghệ sĩ Đinh Bằng Phi trong một buổi trò chuyện về hát bội. Ảnh: Thanh Hiệp
Với giới sân khấu, ông Đinh Bằng Phi là cánh chim đầu đàn của ngành hát bội miền Nam, là một kho tàng trí thức đồ sộ về nghệ thuật ca cổ. Hơn 10 năm trước, nghệ sĩ Kim Cương thực hiện hồi ký. Ở phần viết về người dì – nghệ sĩ Năm Phỉ, một ngôi sao hát bội giữa thế kỷ 20, bà không có nhiều thông tin về bối cảnh đương thời, phải nhờ ông Đinh Bằng Phi tìm tòi, cung cấp những tư liệu quý.
Quen biết hơn 50 năm, bà từng gặp ông lúc thời thanh niên. Khuôn mặt ông tuấn tú, dáng vóc đậm chất nghệ sĩ, đi chiếc Vespa cổ. Có lần, bà hỏi ông vì sao có ngoại hình đẹp mà không theo diễn xuất, “đi hát bội chi cho uổng”. Ông chỉ cười đáp: “Tổ nghiệp kêu”.
Đạo diễn Thanh Hiệp – thường tiếp xúc với ông những năm cuối đời – cho biết ở tuổi xế chiều, ông vẫn nhiệt huyết với ca cổ, mong các cấp ngành quan tâm, chung tay để hát bội đến với đông đảo giới trẻ hơn. Ông còn đề xuất tổ chức giao lưu, quảng bá trên các nền tảng số, sân khấu học đường. Ông luôn dặn dò lớp nghệ sĩ sau này cần cải tiến những từ ngữ cổ xưa để phù hợp hơn với thời đại, từ đó giúp hát bội không bị mai một.
Nghệ sĩ Ngọc Khanh – học trò ông Đinh Bằng Phi – cho biết được ông truyền dạy nghề từ thập niên 1970. Ban đầu, gia đình không muốn cho Ngọc Khanh theo nghệ thuật cổ truyền vì sợ vất vả, nhưng nhờ ông thuyết phục, bà được đi học tại trường Quốc gia Âm nhạc Kịch nghệ (nay là Đại học Sân khấu Điện ảnh TP HCM). Người học trò giữ mãi ấn tượng về ông là người đam mê hát bội đến mức lúc nào cũng có thể nói về chủ đề này. Đứng trò chuyện với ai, chân ông nhịp theo giai điệu tuồng cổ như một thói quen. Ông còn mời đông đảo tên tuổi nổi tiếng về trường để giảng dạy, từ đó đào tạo nhiều thế hệ sinh viên trở thành nghệ nhân nổi tiếng.
Hát bội nỗ lực đến gần khán giả
Trích vở “Sanh vi tướng, tử vi thần” của Nhà hát Nghệ thuật hát bội TP HCM (2019) – nơi ông Đinh Bằng Phi từng giữ chức Phó đoàn. Video: Nhà hát Nghệ thuật hát bội TP HCM
Nghệ sĩ Nhân dân Đinh Bằng Phi sinh năm 1937, tốt nghiệp trường Sư phạm Quốc gia Sài Gòn (nay là Đại học Sư Phạm TP HCM). Thích tìm hiểu về nghệ thuật hát bội, ông dựng một số trích đoạn hát bội tuồng lịch sử, dã sử cho học sinh. Thời đó, ít người trẻ nào am tường Hán học, cổ văn và biết nhiều điển tích nên từ năm 1969, ông được mời giảng dạy, làm chủ nhiệm lớp Hát bội – trường Quốc gia Âm nhạc và Kịch nghệ Sài Gòn.
Năm 1971, ông lập Ban hát bội Đinh Bằng Phi, quy tụ nhiều nghệ sĩ trẻ: Kim Thanh, Ngọc Khanh, Ngọc Dung, Xuân Quan. Ban hát nhỏ nhưng diễn khắp các tỉnh thành, gây chú ý với các vở: Giang Tả cầu hôn, Sự tích Trần Huyền Trang, Cánh tay Vương Tá, Trưng Nữ Vương. Từ năm 1977 đến 2003, ông cộng tác với Đoàn Hát bội TP HCM (nay là Nhà hát Nghệ thuật Hát bội TP HCM).
Vóc dáng nho nhã, gương mặt đẹp, ông đảm nhận trên 30 nhân vật vai kép văn, lão văn có tính cách hiền, trung quân, quan văn, vua. Các vai ấn tượng nhất của ông là Tử Trình (vở Sơn Hậu), Tư Đồ (Phụng Nghi Đình), Triệu Khuôn Dẫn (hai vởTrảm Trịnh Ân và Lưu Kim Đính), Trần Nhân Tôn (Sát Thát). Sau Năm Đồ và Thành Tôn, Đinh Bằng Phi là cái tên thứ ba trong làng hát bội nhận danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân.
Mai Nhật
Nguồn tin: https://vnexpress.net/nghe-si-nhan-dan-dinh-bang-phi-qua-doi-4998082.html
