Khảo cứu ‘Ả đào’ được vinh danh

Hà Nội”Ả đào” – sách về nghệ thuật ca trù của Bùi Trọng Hiền – nhận hạng A tác phẩm lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật xuất bản năm 2024.

Nhà nghiên cứu Bùi Trọng Hiền nhận hoa và bằng chứng nhận từ Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Thắng – Chủ tịch Hội đồng lý luận Trung ương, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, tối 29/12. Theo tác giả, đây không chỉ là thành tựu của bản thân mà còn là sự ghi nhận lại của Nhà nước đối với di cảo âm nhạc có tuổi đời hàng nghìn năm.

Ông Bùi Trọng Hiền thực hiện cuốn Ả đào trong chín năm. Nhà nghiên cứu cho biết thời gian ấy, ông như một nhà khảo cổ tìm về khu rừng nguyên sinh, khám phá các vết tích của ả đào để góp nhặt, giải mã từng câu chuyện về thể loại âm nhạc chuyên nghiệp lâu đời nhất của người Việt.

Trong lời giới thiệu sách, tác giả nói bấy lâu nay khi nhắc đến ca trù, xã hội sẽ nghĩ tới ”nhà hát cô Đầu” cùng những thú ăn chơi bị coi là sa đọa. ”Rất ít ai biết được rằng trong nền âm nhạc dân tộc, ả đào là thể loại ở tầng bậc kỹ thuật cao nhất với hệ âm luật phức tạp nhất”, ông viết.

Nghệ thuật ca trù Việt Nam được UNESCO vinh danh trong Danh sách di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp vào ngày 1/10/2009. Loại hình này có nhiều tên gọi như cô đầu, hát ca công, hát nhà tơ, trong đó ả đào được coi là cách nói cổ xưa nhất.

Đồng hạng A là tác phẩm Văn học như một diễn ngôn (Lý thuyết diễn ngôn của M.Foucault và văn học sử Việt Nam) của Phó giáo sư, Tiến sĩ Trần Văn Toàn. Ấn phẩm được tác giả nghiên cứu trong 17 năm, nhằm cung cấp hướng tiếp cận văn học mới. Trong sách, ông tập trung tìm hiểu cuộc đời, sự nghiệp khoa học của Foucault, nhà triết học, nhà sử học, nhà văn, nhà phê bình văn học người Pháp nổi tiếng. Tác phẩm cũng mô tả lý thuyết diễn ngôn của M. Foucault với những công cụ và thao tác nghiên cứu chuyên biệt.

Ở lễ trao tặng thưởng tối 29/12, tác giả Trần Văn Toàn cho biết khi bắt tay vào nghiên cứu văn học sử trong nước, ông nhận ra có nhiều sự kiện nằm ngoài những khái quát trước đó. Vì vậy, ông cần tìm một lý thuyết có khả năng bao quát đầy đủ hơn về sự phong phú, phức tạp của lịch sử văn hóa dân tộc.

Ông nhận định lý thuyết của M.Foucault có ảnh hưởng sâu rộng không chỉ trong nghiên cứu khoa học nhân văn mà còn nhiều lĩnh vực. Việc vận dụng có thể giới thiệu thêm bộ khung khái niệm, công cụ mới để những người làm nghiên cứu tiếp cận.

Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Thắng nhận xét hai cuốn sách đoạt mức A là những công trình nghiên cứu công phu, nghiêm túc, có hàm lượng học thuật cao, thiết thực và được tiến hành trong nhiều năm liền.

Ban tổ chức cũng trao bốn giải B cho các tác phẩm: Ba nghìn thế giới thơm (Nhật Chiêu), Tỏa sáng đất trời Nam (Hoàng Kim Đáng), Thơ Việt Nam sau năm 1975: diện mạo và bản sắc (Nguyễn Thanh Tâm), Truyện Kiều ở Nam Bộ (Nguyễn Thanh Phong).

8 hạng C thuộc về: Ngắn dần đều (Hoàng Đăng Khoa), Khí chất Nam Bộ qua truyện Sơn Nam (Đinh Thị Thanh Thủy), Đặng Nhật Minh – Đi đến tận cùng của cái ta (Lê Thị Dương), Văn hóa với đời sống – Những góc nhìn suy ngẫm (Vũ Đình Anh), 80 gương mặt văn nghệ sĩ (Phùng Văn Khai), và ba tác phẩm báo chí. Ngoài ra có chín công trình được trao mức khuyến khích và 16 tập thể nhận quyết định khen tặng vì có nhiều đóng góp trong công tác tuyên truyền, phổ biến và nâng cao chất lượng lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật trong năm 2024.

Lễ trao tặng thưởng các tác phẩm lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật xuất bản là hoạt động thường niên nhằm ghi nhận các công trình có giá trị khoa học, thực tiễn cao. Ở lần thứ 11, ban tổ chức nhận được 76 tác phẩm gửi về, chọn được 14 cuốn sách và chín bài viết, cụm bài viết để vinh danh.

Phương Linh

Nguồn tin: https://vnexpress.net/khao-cuu-a-dao-duoc-vinh-danh-4999683.html