Đặt chân lên Mặt Trăng là một trong những thành tựu mang tính biểu tượng bậc nhất của thế kỷ 20. Nhưng ít ai biết rằng, trước khi Neil Armstrong và Buzz Aldrin bước đi những bước đầu tiên trên vùng đất đầy bụi xám của hành tinh bạn, đã có một chuyến bay “tập dượt” gần như y hệt, được thực hiện chỉ hai tháng trước đó.
Chuyến bay ấy mang tên Apollo 10 , và ngày 20/5/1969 – đúng 55 năm trước – đánh dấu thời điểm tàu trở về Trái Đất an toàn, khép lại một hành trình nghẹt thở mở đường cho cột mốc chấn động lịch sử.
Sứ mệnh Apollo 10 là chuyến bay có người lái lần thứ tư trong chương trình Apollo và là lần đầu tiên thực hiện một kịch bản hoàn chỉnh cho việc đổ bộ Mặt Trăng, ngoại trừ việc chạm chân xuống bề mặt .
Ba phi hành gia gồm chỉ huy trưởng Thomas P. Stafford , phi công module chỉ huy John W. Young và phi công module Mặt Trăng Eugene A. Cernan được giao nhiệm vụ thực hiện toàn bộ các thao tác tách – vận hành – điều khiển – kết nối các mô-đun trong không gian, tương tự như một chuyến hạ cánh thật sự.
Module Mặt Trăng (lunar module – LM), được đặt biệt danh là “Snoopy” , đã được hạ thấp xuống cách bề mặt Mặt Trăng chỉ khoảng 15,6 km , tức gần bằng độ cao một chuyến bay thương mại hiện nay.
Tuy nhiên, vì không mang đủ nhiên liệu cho phần hạ cánh – theo đúng kế hoạch từ trước – phi hành đoàn không được phép “dấn thêm bước cuối cùng”, mà phải kích hoạt động cơ để đưa Snoopy quay trở lại module chỉ huy “Charlie Brown” đang bay vòng quanh quỹ đạo.
Mục tiêu của Apollo 10 không chỉ là bay sát Mặt Trăng. Sứ mệnh này được NASA ví như “tổng duyệt sân khấu”, nhằm kiểm tra tất cả hệ thống, thiết bị, quy trình, kịch bản khẩn cấp và khả năng phối hợp giữa các bộ phận trên tàu và dưới mặt đất .
Trong quá trình tách module Mặt Trăng ra khỏi module chỉ huy, rồi đưa trở lại, phi hành đoàn đã thực hiện một loạt thao tác phức tạp – điều mà cho tới thời điểm đó chưa từng được thử nghiệm đầy đủ trong môi trường thực tế.
Đáng chú ý, trong quá trình thử nghiệm đó, đã xảy ra một tình huống suýt gây tai nạn : khi chuẩn bị tái kết nối, Snoopy bất ngờ mất kiểm soát, quay loạn vài vòng trong không gian. Phi hành gia Eugene Cernan sau này kể lại rằng “trong tích tắc, tôi nghĩ rằng chúng tôi sẽ đâm sầm vào Mặt Trăng”.
Rất may, phi công Thomas Stafford đã nhanh tay điều khiển thủ công, ổn định lại con tàu. Sự cố ấy trở thành một bài học lớn, và góp phần điều chỉnh các tham số cho hệ thống điều khiển tự động trên các sứ mệnh sau.
Sau khi hoàn thành nhiệm vụ, Apollo 10 quay về Trái Đất và hạ cánh an toàn xuống Thái Bình Dương vào ngày 20/5/1969 , kết thúc chuyến bay dài gần 8 ngày , với tổng hành trình hơn 1,6 triệu km .
Điểm đặc biệt là khi tái nhập khí quyển, tàu Apollo 10 đạt vận tốc lên tới 39.897 km/h – nhanh nhất trong bất kỳ chuyến bay có người lái nào từng thực hiện. Vận tốc này tương đương gần 11 km mỗi giây , khiến cho quá trình vào lại khí quyển trở nên cực kỳ nóng bỏng và nguy hiểm.
Thế nhưng, hệ thống tấm chắn nhiệt của tàu đã hoạt động hoàn hảo, giúp đưa ba nhà du hành về Trái Đất an toàn trong niềm hân hoan của toàn thế giới.
Dù không ghi danh vào lịch sử như Apollo 11, nhưng Apollo 10 được giới khoa học và không gian đánh giá là một bước đi sống còn . Nếu không có những bài kiểm tra, mô phỏng và thao tác thực tế từ sứ mệnh này, chuyến bay của Armstrong có thể đã không thể diễn ra suôn sẻ như chúng ta biết.
Chính John Young – phi công module chỉ huy của Apollo 10 – sau này đã trở thành người chỉ huy Apollo 16, còn Eugene Cernan sẽ là người cuối cùng đi bộ trên Mặt Trăng trong sứ mệnh Apollo 17.
Apollo 10 như một người mở đường lặng lẽ, chịu nhiều áp lực nhưng đóng vai trò không thể thiếu trong bản hùng ca chinh phục vũ trụ của loài người.
Một điểm thú vị trong Apollo 10 là cách đặt tên cho hai module của con tàu: “Charlie Brown” cho module chỉ huy và “Snoopy” cho module Mặt Trăng – cả hai đều lấy cảm hứng từ bộ truyện tranh nổi tiếng “Peanuts” của Mỹ.
NASA đã sử dụng hình ảnh Snoopy như một biểu tượng thân thiện để tuyên truyền cho các hoạt động không gian – giúp công chúng dễ tiếp cận hơn với những công nghệ vốn rất phức tạp và xa lạ. Và chính nhờ cách tiếp cận gần gũi đó, NASA đã xây dựng được niềm tin và sự yêu mến từ hàng triệu người dân Mỹ cũng như trên toàn thế giới.
Ngày 20/5/1969 – đúng 55 năm trước – khi Apollo 10 hạ cánh thành công, đó không chỉ là sự trở về của ba nhà du hành, mà còn là một khẳng định cuối cùng rằng nhân loại đã sẵn sàng chạm tới Mặt Trăng .
Không có những bước chân in trên bụi Mặt Trăng, không có cờ Mỹ cắm xuống đất, không có lời tuyên bố “một bước nhỏ của con người, một bước tiến lớn của nhân loại”… Nhưng nếu thiếu Apollo 10, tất cả những điều đó có thể đã là điều viển vông.
Ngày này năm xưa, cả thế giới lặng lẽ ghi nhận một cột mốc quan trọng: con người đã vượt qua bài kiểm tra cuối cùng, trước khi thực sự bước ra ngoài thế giới của mình.
Nguồn tin: https://genk.vn/su-menh-bi-an-sat-mat-trang-nam-1969-vi-sao-nasa-co-tinh-dung-lai-truoc-vach-dich-cach-mat-trang-vai-km-20250520100905965.chn
