CEO Jensen Huang của NVIDIA mới đây khiến cả ngành công nghệ xôn xao khi thừa nhận: thị phần chip AI của hãng tại Trung Quốc đã rơi từ 95% xuống còn 0%. Phát biểu được ông đưa ra trong cuộc phỏng vấn với South China Morning Post, là một trong những lời thú nhận thẳng thắn và chua chát nhất từ người đứng đầu một đế chế chip từng thống trị toàn cầu. Đằng sau con số lạnh lùng ấy là câu chuyện về một thời hoàng kim bị chôn vùi, về lời cảnh báo cho tương lai của ngành trí tuệ nhân tạo thế giới.
Trong gần một thập kỷ, NVIDIA gần như là bá chủ tuyệt đối tại thị trường Trung Quốc. Những con chip như A100, H100 hay V100 được xem là “bộ não” của các trung tâm dữ liệu khổng lồ, vận hành nền tảng AI của Alibaba, Tencent, Baidu, ByteDance. Trước năm 2023, theo Reuters, tới 95% GPU phục vụ cho việc huấn luyện mô hình trí tuệ nhân tạo lớn tại Trung Quốc đến từ NVIDIA. Trong các phòng thí nghiệm, logo của hãng Mỹ xuất hiện ở mọi nơi – một biểu tượng cho sức mạnh công nghệ phương Tây và cho tầm ảnh hưởng không thể thay thế.
Nhưng rồi, bức tường chính trị dựng lên đã thay đổi tất cả.
Từ cuối năm 2022, Washington bắt đầu siết chặt các quy định xuất khẩu đối với các dòng chip AI tiên tiến, viện dẫn lý do an ninh quốc gia. Các dòng sản phẩm chủ lực như H100, A100 bị cấm bán sang Trung Quốc; đến năm 2024, ngay cả phiên bản H800 và A800 được NVIDIA thiết kế riêng để tuân thủ giới hạn của Mỹ cũng không thoát khỏi lệnh cấm.
Chỉ trong vòng chưa đầy hai năm, cánh cửa thị trường lớn thứ hai thế giới khép lại hoàn toàn. Theo South China Morning Post, thị phần của NVIDIA trong phân khúc chip AI cao cấp tại Trung Quốc “rơi từ 95% xuống 0%”. Cái tên từng thống trị tuyệt đối giờ chỉ còn là ký ức trong những phòng máy từng rực sáng biểu tượng “NVIDIA Inside”.
Jensen Huang không giấu được sự cay đắng. Trong buổi nói chuyện với giới truyền thông, ông gọi việc loại bỏ công nghệ Mỹ khỏi Trung Quốc là “một sai lầm”. Ông nói: “Việc trục xuất công nghệ Mỹ khỏi Trung Quốc không có lợi cho ai cả. Chúng tôi sẽ tiếp tục làm việc với chính phủ để tìm đường trở lại”.
Đó không chỉ là tiếng nói của một doanh nhân mất thị phần, mà còn là lời cảnh tỉnh về cái giá của sự chia cắt. Trung Quốc từng chiếm khoảng 20% doanh thu toàn cầu của NVIDIA, tương đương hàng chục tỷ USD mỗi năm. Nay, phần lớn số đó đã biến mất, kéo theo chuỗi tác động dây chuyền trong toàn bộ hệ sinh thái công nghệ Mỹ.
Trớ trêu thay, chính các lệnh cấm của Mỹ lại trở thành động lực thúc đẩy sự trỗi dậy mạnh mẽ của các công ty bán dẫn Trung Quốc. Chỉ trong 18 tháng, Huawei đã trình làng dòng chip Ascend 910B – được đánh giá có hiệu năng tiệm cận với H100 trong nhiều tác vụ huấn luyện AI. Các công ty như Biren, Moore Threads, Cambricon được rót hàng tỷ USD để phát triển chip nội địa, dưới khẩu hiệu “tự lực tự cường”. Theo dữ liệu từ TrendForce, thị phần chip tăng tốc AI của các hãng Trung Quốc đã tăng từ 5% năm 2022 lên gần 40% vào giữa năm 2025.
Một kỹ sư AI ở Thâm Quyến chia sẻ với SCMP: “Trước đây 90% trung tâm dữ liệu của chúng tôi dùng NVIDIA. Giờ 90% chuyển sang nội địa – hoặc nhập lậu.”
NVIDIA cố gắng xoay chuyển tình thế bằng cách ra mắt các dòng chip mới như H20 hay L20, được “cắt bớt” sức mạnh để đáp ứng quy định xuất khẩu. Nhưng những sản phẩm này bị đánh giá là kém hấp dẫn so với các lựa chọn trong nước. Trong khi đó, doanh thu của hãng tại khu vực Trung Quốc (bao gồm cả Hồng Kông) giảm hơn 70% chỉ trong hai quý liên tiếp, theo báo cáo tài chính công bố giữa năm 2025. Những con số này không chỉ phản ánh mất mát doanh thu, mà còn là minh chứng cho sự thay đổi cấu trúc sâu sắc trong ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu.
Trong mắt Jensen Huang, điều đáng sợ hơn không phải là mất thị trường, mà là nguy cơ chia rẽ tri thức. “Nếu bạn chia tách hệ sinh thái AI, bạn chia tách tiến bộ nhân loại,” ông nói tại một hội nghị công nghệ ở California. “Trung Quốc là một phần không thể thiếu của chuỗi đổi mới. Loại bỏ họ khỏi sân chơi đồng nghĩa với việc thế giới sẽ phát triển chậm lại”.
Nhưng phía Mỹ dường như không thay đổi quan điểm. Những lo ngại rằng công nghệ AI có thể được quân sự hóa khiến các chính trị gia Mỹ tiếp tục ủng hộ chính sách “tách rời công nghệ”.
Sự kiện NVIDIA mất dần thị phần tại Trung Quốc vì thế trở thành tấm gương phản chiếu cho kỷ nguyên địa chính trị công nghệ. Dù là công ty nghìn tỷ đô, sở hữu công nghệ tiên phong, NVIDIA vẫn không thể đứng ngoài cơn bão chính trị. Trong một thế giới mà chip và dữ liệu được xem như “dầu mỏ mới”, quyền lực không còn nằm hoàn toàn trong tay doanh nghiệp, mà bị chi phối bởi chiến lược quốc gia.
Giới phân tích nhận định, nếu xu hướng này tiếp diễn, đến năm 2027 các hãng Trung Quốc có thể chiếm hơn 60% thị phần chip AI trong nước – một kịch bản từng bị coi là phi lý chỉ vài năm trước. Với Trung Quốc, đây là cú hích để tăng tốc tự chủ công nghệ; còn với Mỹ, đó là bài học đắt giá về “hiệu ứng ngược” của chính sách kiểm soát.
Theo: SCMP, Reuters
Nguồn tin: https://genk.vn/ceo-nvidia-tiet-lo-soc-thi-phan-chip-ai-tai-trung-quoc-roi-tu-95-xuong-con-0-20251020144123948.chn
