Trước khi Christopher Columbus khám phá ra Tân Thế giới vào cuối thế kỷ 15, châu Mỹ là một vùng đất tươi đẹp, nơi sinh sống của hàng triệu người bản địa. Ước tính có khoảng 100 triệu người bản địa cư trú tại lục địa này, nơi được cai trị bởi những đế chế lớn như Aztec, Inca cùng nhiều bộ lạc khác.
Tuy nhiên, sự xuất hiện của người châu Âu và đặc biệt là các dịch bệnh từ lục địa cũ đã tạo ra những biến đổi khủng khiếp, dẫn đến sự sụp đổ của những đế chế hùng mạnh này và thay đổi hoàn toàn lịch sử của châu lục.
Hernán Cortés, người chỉ huy quân đội Tây Ban Nha, là một nhà quân sự tài ba. Ông đã sử dụng những chiến thuật tinh vi để đánh bại quân đội Aztec, như xây dựng các pháo đài và bao vây các thành phố.
Cuộc xâm lược của người Tây Ban Nha và Đế chế Aztec
Năm 1519, nhà thám hiểm người Tây Ban Nha Hernán Cortés đến vùng đất ngày nay là Mexico, lúc đó thuộc quyền kiểm soát của Đế chế Aztec. Cortés dẫn theo hơn 600 người cùng với vũ khí và các công cụ chiến tranh tiên tiến. Ban đầu, ông và nhóm của mình được hoàng đế Aztec, Montezuma II, đón tiếp nồng hậu. Người Aztec tin rằng những người ngoại quốc này có thể là sứ giả của các vị thần, đến để mang lại điềm báo và thông điệp thiêng liêng.
Tuy nhiên, sự xuất hiện của người Tây Ban Nha không chỉ là một cuộc viếng thăm hòa bình. Mục đích chính của Cortés là chiếm đoạt nguồn tài nguyên quý giá của Aztec, đặc biệt là vàng. Để đạt được mục tiêu này, Cortés đã bắt giữ Montezuma II và nắm quyền kiểm soát thủ đô Tenochtitlan. Ban đầu, người Tây Ban Nha có lợi thế nhờ vũ khí như súng, những công cụ gây sát thương mạnh mẽ mà người Aztec chưa từng biết đến. Nhưng khi đối mặt với quân đội Aztec đông đảo và quyết tâm bảo vệ đất nước, nhóm xâm lược Tây Ban Nha đã gặp nhiều khó khăn.
Người Tây Ban Nha sở hữu những công nghệ quân sự vượt trội so với người Aztec, như súng, ngựa và áo giáp. Những vũ khí này đã gây ra sự hoang mang lớn cho quân đội Aztec, vốn chỉ trang bị cung tên và giáo mác.
“Đêm Đau Buồn” và thảm kịch của người Aztec
Ngày 30 tháng 6 năm 1520, người Aztec đã tổ chức một cuộc tấn công lớn vào Tenochtitlan để giành lại quyền kiểm soát từ tay Cortés. Trận chiến đẫm máu này khiến Cortés và quân đội của ông phải tháo chạy trong sự hoảng loạn, mang lại một đêm được người Tây Ban Nha gọi là “Đêm Đau Buồn” (La Noche Triste). Cortés thừa nhận rằng có 154 người Tây Ban Nha và hơn 2.000 người bản địa đồng minh của họ thiệt mạng, nhưng nhiều ước tính khác cho rằng con số thực tế cao hơn nhiều.
Sau cuộc tấn công này, Cortés đã rút lui và cố gắng tập hợp lại lực lượng. Trong khi đó, nội bộ Đế chế Aztec trở nên bất ổn do sự mất mát và hỗn loạn. Điều này đã khiến người Aztec ngừng truy đuổi Cortés, một phần vì họ tin rằng những thất bại liên tiếp của họ có thể là dấu hiệu của sự trừng phạt từ các vị thần, như Cortés đã tự nhận mình là sứ giả thần linh.
Đế chế Aztec vốn đã có những mâu thuẫn nội bộ sâu sắc giữa các thành bang. Nhiều thành bang bị người Aztec áp bức đã tận dụng cơ hội này để nổi dậy chống lại. Một số thậm chí còn liên minh với người Tây Ban Nha để lật đổ ách thống trị của người Aztec.
Sự xuất hiện của bệnh đậu mùa
Đáng buồn thay, không chỉ có chiến tranh và xung đột khiến Aztec sụp đổ. Khi quân đội của Cortés rút lui khỏi Tenochtitlan, một kẻ thù vô hình khác đã xuất hiện: virus đậu mùa. Bệnh đậu mùa được mang đến châu Mỹ bởi người Tây Ban Nha, và người bản địa không có bất kỳ miễn dịch nào chống lại nó.
Vào thời điểm đó, người Aztec hoàn toàn không hiểu về bệnh truyền nhiễm và thiếu kiến thức y tế cơ bản để phòng ngừa. Virus này đã nhanh chóng lan rộng, giết chết hàng loạt người dân và gây ra sự hoảng loạn. Đế chế Aztec, từng là một trong những nền văn minh vĩ đại nhất của châu Mỹ, đã bị hủy diệt bởi kẻ thù mà họ không thể nhìn thấy hay chống lại.
Bệnh đậu mùa không chỉ dừng lại ở Đế chế Aztec. Năm 1525 hoặc 1526, virus lan đến Đế chế Inca ở Nam Mỹ, gây ra những hậu quả tương tự. Hàng triệu người Inca chết vì dịch bệnh, và điều này mở đường cho Francisco Pizarro, một nhà thám hiểm Tây Ban Nha khác, với chưa đến 200 người lính, có thể dễ dàng chinh phục một đế chế rộng lớn.
Một trong những yếu tố quan trọng nhất là bệnh đậu mùa, một căn bệnh mà người châu Âu mang sang. Người Aztec không có khả năng miễn dịch với loại bệnh này, dẫn đến đại dịch tàn phá dân số của họ, làm suy yếu sức mạnh quân sự và tinh thần của đế chế.
Virus đậu mùa đã giết chết khoảng một phần ba dân số bản địa châu Mỹ, tức khoảng 30 triệu người. Nhưng đây chỉ là sự khởi đầu. Sau đó, nhiều dịch bệnh khác như sởi và sốt phát ban tiếp tục lan rộng, tàn phá các cộng đồng bản địa vốn đã suy yếu. Những người bản địa, không có miễn dịch tự nhiên với những căn bệnh từ châu Âu, đã chết hàng loạt. Những căn bệnh này thậm chí còn khủng khiếp hơn cả Cái chết đen từng tàn phá châu Âu trong thế kỷ 14.
Người Tây Ban Nha đã khéo léo tận dụng những tín ngưỡng tôn giáo của người Aztec. Họ đã tuyên bố mình là những vị thần và những người mang đến sự trừng phạt của các vị thần. Điều này đã gây ra sự hoang mang và chia rẽ trong lòng người Aztec.
Sự xâm lược của người Tây Ban Nha không chỉ dẫn đến việc phá hủy các đế chế bản địa lớn như Aztec và Inca mà còn mang theo những bệnh tật chết người, gây ra sự sụp đổ của hàng loạt cộng đồng bản địa trên khắp châu Mỹ. Hơn cả chiến tranh và bạo lực, chính các dịch bệnh truyền nhiễm đã thay đổi hoàn toàn cơ cấu xã hội và nhân khẩu học của lục địa này, biến châu Mỹ từ một vùng đất của các nền văn minh bản địa phát triển thành các thuộc địa châu Âu. Hậu quả của các dịch bệnh đã góp phần quyết định vào việc thiết lập sự thống trị của người châu Âu tại châu Mỹ, mở ra một chương mới đầy bi thương trong lịch sử của lục địa này.
Nguồn tin: https://genk.vn/tai-sao-nguoi-aztec-bi-chinh-phuc-boi-mot-so-it-nguoi-tay-ban-nha-20240903110323901.chn
