Sao Kim – hành tinh “chị em” của Trái Đất, từ lâu đã khiến các nhà khoa học không khỏi tò mò. Có kích thước tương đương Trái Đất và nằm ở vị trí tương đối gần trong Hệ Mặt Trời, hành tinh này từng được hy vọng là nơi có thể tồn tại sự sống hoặc ít nhất là một môi trường có thể nghiên cứu dễ dàng.
Thế nhưng, càng tiến gần, nhân loại càng phát hiện ra: Sao Kim không phải là “trái đất thứ hai” như nhiều người từng mơ tưởng.
Với nhiệt độ bề mặt lên tới gần 470°C , áp suất khí quyển cao gấp 90 lần Trái Đất và những cơn mưa axit sulfuric, đây thực sự là một địa ngục đúng nghĩa .
Vậy mà từ hơn nửa thế kỷ trước, con người – cụ thể là Liên Xô – đã dũng cảm gửi những con tàu đầu tiên vượt bầu khí quyển ấy.
Venera 5: Bước chân tiên phong giữa “hỏa ngục” vũ trụ
Vào ngày 5/1/1969, Liên Xô phóng thành công tàu thăm dò Venera 5 từ sân bay vũ trụ Baikonur. Sau hơn bốn tháng bay xuyên không gian, ngày 16/5/1969, tàu tiến vào khí quyển Sao Kim với tốc độ cực lớn và bắt đầu hạ cánh bằng dù.
Ngay khi bắt đầu đi vào lớp khí dày đặc, con tàu nhanh chóng chịu ảnh hưởng từ nhiệt độ cao và áp suất nặng nề.
Tuy nhiên, nhờ vào thiết kế được gia cố đặc biệt – với vỏ bọc chịu nhiệt và hệ thống cách ly khí – Venera 5 đã cầm cự được khoảng 53 phút kể từ khi chạm tầng khí quyển đến lúc bị phá hủy hoàn toàn.
Trong khoảng thời gian ngắn ngủi ấy, con tàu đã gửi về Trái Đất nhiều thông tin quý giá , đặc biệt là dữ liệu về thành phần khí quyển , bao gồm tỷ lệ rất cao của carbon dioxide, sự hiện diện của khí nitrogen, và gần như không có dấu hiệu của oxy – điều kiện hoàn toàn bất lợi cho sự sống.
Hành tinh đầy nghịch lý và khắc nghiệt
Những gì Venera 5 và các tàu cùng thời sau này ghi nhận đã giúp các nhà khoa học lật mở bức màn bí ẩn về Sao Kim. Trái với vẻ ngoài sáng lấp lánh trên bầu trời đêm, hành tinh này là một chảo áp suất khổng lồ với bầu khí quyển dày đặc carbon dioxide – nguyên nhân gây hiệu ứng nhà kính cực mạnh.
Venera 5 xác nhận rằng áp suất khí quyển trên bề mặt Sao Kim cao tới 90 atmospheres – tương đương với việc bạn chìm sâu 900 mét dưới nước biển Trái Đất.
Cùng với đó là nhiệt độ bề mặt duy trì ở mức gần 470°C , đủ để làm tan chảy chì hoặc thiếc. Dưới điều kiện này, gần như mọi thiết bị điện tử đều sẽ nhanh chóng hỏng hóc , và sự sống như chúng ta biết hoàn toàn không thể tồn tại.
Cũng chính vì điều này, các nhà khoa học bắt đầu từ bỏ những giả thuyết lãng mạn về một Sao Kim xanh tươi – thay vào đó, họ hiểu rõ rằng đây là hành tinh cần được tiếp cận bằng những công nghệ cực kỳ tiên tiến, hoặc đơn giản là chấp nhận sự khắc nghiệt của nó như một bài học cảnh báo về sức mạnh của biến đổi khí hậu.
Venera 5 và cuộc đua không gian thầm lặng
Nếu như cuộc đổ bộ Mặt Trăng của Hoa Kỳ với tàu Apollo 11 vài tháng sau đó (7/1969) gây chấn động toàn cầu và trở thành biểu tượng, thì sứ mệnh Venera 5 của Liên Xô lại là một kỳ tích âm thầm nhưng không kém phần ấn tượng. Trong suốt những năm 60–70, Liên Xô đã âm thầm triển khai hàng loạt tàu thăm dò thuộc chương trình Venera, với mục tiêu duy nhất: khám phá Sao Kim.
Từ Venera 1 (1961) đến Venera 16 (1983), mỗi sứ mệnh đều đánh đổi bằng hàng loạt thất bại – có những tàu bị mất tín hiệu, có tàu bị thiêu cháy ngay khi vừa chạm tầng khí quyển. Thế nhưng chính nhờ sự kiên trì, Venera 5 và các tàu chị em như Venera 4, 6, 7… đã mở đường cho hiểu biết hiện đại về hành tinh này, trước cả khi Mỹ kịp gửi những tàu như Pioneer Venus hay Magellan lên đường.
Không phải Mặt Trăng hay sao Hỏa, mà chính Sao Kim mới là mặt trận khoa học đầu tiên của thám hiểm liên hành tinh . Và trong mặt trận ấy, Liên Xô là người đi đầu.
Di sản để lại và lời cảnh tỉnh cho Trái Đất
Dù chỉ sống sót vài chục phút trên Sao Kim, Venera 5 và những người tiền nhiệm của nó đã định nghĩa lại giới hạn của công nghệ không gian , đồng thời tạo ra một kho dữ liệu khổng lồ về khí hậu, cấu trúc khí quyển và bề mặt của một hành tinh xa lạ.
Ngày nay, nhiều nhà khoa học còn so sánh Sao Kim như một “Trái Đất tương lai” nếu hiệu ứng nhà kính vượt tầm kiểm soát. Với lớp mây axit sulfuric dày đặc, bề mặt nóng rát và khí CO₂ chiếm gần như toàn bộ khí quyển, hành tinh này trở thành bằng chứng sống động cho kịch bản tồi tệ nhất nếu con người không kiểm soát được biến đổi khí hậu.
Không ít bài nghiên cứu khí hậu hiện đại, trong đó có các mô hình do NASA và ESA phát triển, đã lấy dữ liệu từ Venera làm cơ sở để xây dựng các kịch bản cho Trái Đất trong hàng thế kỷ tới.
56 năm nhìn lại: Một chiến công bị lãng quên
Ngày nay, khi nhắc tới không gian, công chúng thường nhớ đến những robot trên sao Hỏa, hay viễn cảnh con người sống trên Mặt Trăng. Nhưng giữa những cuộc đua hào nhoáng đó, ít ai biết rằng vào ngày 16/5/1969 , một con tàu đến từ Trái Đất đã dũng cảm lao vào tầng khí quyển khắc nghiệt nhất Hệ Mặt Trời, chỉ để truyền về vài chục phút thông tin vô giá.
Đó là Venera 5 – biểu tượng của sự can đảm, kiên trì và khát vọng khám phá không gian đến tận cùng. Một hành tinh khắc nghiệt, một con tàu mong manh, và một dấu ấn không thể phai mờ trong lịch sử chinh phục vũ trụ của loài người.
Nguồn tin: https://genk.vn/ngay-nay-nam-xua-khi-con-nguoi-lan-dau-tien-cham-tay-vao-hanh-tinh-dia-nguc-gan-trai-dat-20250516103808073.chn
