Bạn có nhận ra điều kỳ lạ này không: Robot từ trước đến nay lúc nào cũng chỉ có màu trắng

Bạn đã bao giờ nhận thấy một điều kỳ lạ là robot nào cũng có màu trắng thay vì các màu sắc khác như đen, đỏ, vàng, xanh? Nếu cho rằng đây chỉ là sự lựa chọn màu sắc ngẫu nhiên thì bạn đã nhầm. Ẩn sau việc robot chỉ có màu trắng là câu chuyện lớn.

Vì sao robot thường có màu trắng?

Ngay cả trong các bộ phim như “I, Robot” của Will Smith và Eve trong “Wall-E” hay các robot có thật ngoài đời như Asimo của Honda, Walker của UBTECH, Atlas của Boston Dynamics và thậm chí cả robot Valkyrie của NASA – tất cả đều được làm bằng chất liệu trắng sáng bóng.

Thậm chí một số robot hình người ngoài đời thực cũng được mô phỏng theo những người nổi tiếng da trắng, như Audrey Hepburn và Scarlett Johansson.

Theo CNN, các nghiên cứu cho thấy lý do phổ biến sắc thái trắng công nghệ này có thể đến từ ý niệm về phân biệt chủng tộc.

“Robot và phân biệt chủng tộc”, một nghiên cứu được thực hiện bởi Phòng thí nghiệm Công nghệ Giao diện Con người ở New Zealand (HIT Lab NZ) và được Đại học Canterbury công bố, cho thấy chúng ta thường cảm nhận robot cũng giống như con người có chủng tộc, điều này tạo nên định kiến về chủng tộc đối với robot trắng và đen.

Những màu sắc này được phát hiện là có tác dụng kích hoạt các tín hiệu xã hội quyết định cách con người phản ứng và cư xử với người khác, bao gồm cả với robot.

Trưởng nhóm nghiên cứu Christoph Bartneck giải thích với The Next Web: “Thành kiến đối với robot da đen là kết quả của sự thiên kiến đối với người Mỹ gốc Phi. Thật ngạc nhiên khi thấy những người chưa từng tương tác với robot trước đây lại thể hiện sự thiên kiến chủng tộc đối với chúng như thế nào”.

Các nhà nghiên cứu cho rằng đây là vấn đề cần được giải quyết. Theo nghiên cứu, nếu robot đảm nhận các vai trò như giáo viên, bạn bè hoặc người chăm sóc, đây sẽ là vấn đề nghiêm trọng khi robot mặc định được coi như người da trắng.

Trong một bài kiểm tra, robot màu đen và robot màu trắng xuất hiện trên màn hình trong chưa đầy một giây và những người tham gia được yêu cầu “bắn” chúng. Kết quả là robot đen bị bắn nhiều hơn robot trắng.

Khi tìm kiếm hình ảnh trên Google với cụm từ “robot”, chúng ta cũng sẽ thấy robot phần nhiều là màu trắng. Các nhà nghiên cứu nhận thấy sự thể hiện quá mức của robot da trắng có khả năng gây hại cho nhận thức của các chủng tộc khác.

Bartneck chỉ ra rằng các nhà thiết kế robot đến từ khắp nơi trên thế giới, nhưng họ vẫn lý tưởng hóa những robot màu trắng. “Robot có hình dạng con người nên đại diện cho sự đa dạng của con người”, Bartneck nói với The Next Web.

Ảo tưởng văn hóa

Ngoài sự mập mờ về phân biệt chủng tộc, lý do giải thích khác cho robot trắng còn đến từ khía cạnh kỹ thuật.

Theo Fast Company, hầu hết các robot không được phát triển từ đầu mà được các phòng thí nghiệm kỹ thuật mua lại cho các dự án, được tùy chỉnh bằng phần mềm và đôi khi được tích hợp với các công nghệ khác như tay hoặc da robot.

Do đó, các nhóm chế tạo robot bị hạn chế bởi các lựa chọn thiết kế mà các nhà phát triển ban đầu đưa ra. Những lựa chọn thiết kế này có xu hướng đi theo vẻ ngoài sạch sẽ, thuần khiết với nhựa trắng sáng bóng, tương tự các sản phẩm công nghệ như iPod đời đầu.

Ảo tưởng văn hóa coi robot là người da trắng và mang giới tính nữ bắt nguồn từ thời cổ đại ở châu Âu, cùng với sự bùng nổ của tiểu thuyết và phim ở đỉnh cao của thời kỳ công nghiệp hiện đại.

Bắt nguồn với từ “android” trong cuốn tiểu thuyết “The Future Eve” năm 1886 của Auguste Villiers de l’Isle-Adam, cho đến sự ra đời của từ “robot” trong vở kịch “Rossum’s Universal Robots” năm 1920 của Karel Čapek và robot Maria trong cuốn tiểu thuyết “Metropolis” năm 1925 của Thea von Harbou – những robot hư cấu nhanh chóng bị nữ tính hóa và mặc định là công cụ phục tùng.

Trong nghiên cứu của HIT Lab New Zealand, khi bổ sung thêm các robot màu nâu nhạt hơn và nhận thấy rằng khi tăng tính đa dạng chủng tộc, thành kiến chủng tộc của con người đối với robot hoàn toàn biến mất.

Nhóm rút ra kết luận rằng: “Việc đa dạng hóa robot có thể dẫn đến giảm sự phân biệt chủng tộc”.

“Hãy tưởng tượng một thế giới trong đó tất cả búp bê Barbie đều có màu trắng. Hãy tưởng tượng một thế giới trong đó tất cả robot làm việc ở Châu Phi hoặc Ấn Độ đều màu trắng. Hãy tưởng tượng thêm rằng những robot này đảm nhận các vai trò liên quan đến quyền lực. Rõ ràng, điều này sẽ làm dấy lên mối lo ngại về quyền lực tối cao của người da trắng”, Bartneck nói với CNN. “Robot không chỉ là máy móc mà còn đại diện cho con người”.

Mạnh Kiên