Làm du lịch theo lối cũ

Hôm đó, tôi đến thăm một hồ nước lâu đời ở Bath. Khi tới cửa, tôi đưa vé điện tử đã mua trước đó cả tháng, nhân viên trao cho tôi chiếc máy nhỏ như máy ghi âm cùng tai nghe và tờ hướng dẫn sử dụng.

Trên màn hình chiếc máy hiện ra một dãy dài số đếm, để khi tham quan đến phần nào của hồ nước, du khách bấm vào số thứ tự tương ứng, máy sẽ phát những thông tin, câu chuyện liên quan đến vị trí đánh số. Chiếc máy được trang bị khoảng hơn 20 ngôn ngữ. Tôi không thấy bóng dáng của hướng dẫn viên nào trong khu tham quan nữa.

Một lần khác tôi đến Nhật và miễn cưỡng đi thăm bảo tàng động vật cùng một người bạn. Trong tâm trí tôi, bảo tàng là nơi nhàm chán, cũ kỹ, thiếu sinh động. Tuy nhiên lần này, ấn tượng hoàn toàn khác biệt. Ở cửa ra vào, nhân viên đưa tôi chiếc máy có hình dạng như một hòn đá và hướng dẫn là khi vào “khu rừng” bên trong, nhìn thấy các con vật, tôi có thể nhấn vào một phím trên máy để “bắt” con vật đó. Sau khi bắt được, mọi thông tin sẽ hiện lên trên màn hình để tôi đọc, hiểu thêm về môi trường sống, tập quán của chúng.

Tôi háo hức vào căn phòng đầu tiên, được bao bọc trọn vẹn bởi các màn hình lớn, mô phỏng mặt trời mọc và lặn ở hai bán cầu, sau đó là phần giới thiệu về các phần của trái đất bằng hình ảnh và âm thanh. Chúng tôi tiếp tục vào bên trong, cũng là các màn hình led cùng ứng dụng 3D, 4D, phục dựng những khu rừng nguyên sinh nhiệt đới, biển, núi đồi, châu Phi, châu Á… Cả một hành trình nối nhau “đi khắp thế giới”, những con vật hiện lên màn ảnh lớn, bằng kích thước thật, âm thanh cũng thay đổi liên tục, làm cho tất cả giác quan đều thưởng thức bữa tiệc hình ảnh, âm thanh sống động như thật.

Điểm đặc biệt là họ còn tạo ra hiệu ứng tương tác, nếu đến gần con vật, nó sẽ chạy mất nên để bắt được chúng, phải thật nhẹ nhàng tiếp cận. Tôi như bị cuốn vào thế giới ấy, cứ thế đi qua nhiều hình thái khí hậu, sinh cảnh, môi trường sống tự nhiên của hầu hết loài vật. Khi hoàn tất tôi mới biết mình đã ở trong “trái đất thu nhỏ” đó hàng giờ đồng hồ.

Lúc ra đến căn phòng ngoài, tôi tưởng chuyến tham quan đã kết thúc, nhưng vẫn chưa, một nhân viên hướng dẫn tôi đặt máy vào dưới một màn hình lớn đang hiển thị toàn bộ trái đất. Khi đặt chiếc máy vào, các con vật bị tôi bắt lần lượt chạy về đúng nơi cư trú của chúng trên trái đất. Thông điệp của phần này là động vật cần được sống trong đúng môi trường của nó, việc bắt giữ dù dưới hình thức nào cũng đều không được phép. Tôi phải “wow” lên trước trải nghiệm đầy nhân văn và mang tính giáo dục này.

Trên đây là một vài câu chuyện điển hình về việc áp dụng công nghệ vào du lịch ngày nay. Ngành du lịch không tạo ra một công nghệ đặc thù nào để ứng dụng riêng mà “được lợi” nhờ ứng dụng các công nghệ từ những ngành khác. Nhìn lại quá trình phát triển, ngành du lịch toàn cầu đã trải qua bốn giai đoạn:

Giai đoạn 1950-1970: Với sự xuất hiện và hỗ trợ của máy tính, các doanh nghiệp bắt đầu ứng dụng máy tính để lên lịch trình, giá tour.

Giai đoạn 1990-2000: Internet ra đời, trở thành nơi quảng bá và bán hàng mới. Hệ thống đặt chỗ trên website lần đầu xuất hiện.

Giai đoạn 2000-2010: Internet được ứng dụng nhiều hơn nữa và trở thành thị trường trực tuyến. Các nền tảng trung gian ra đời mà nổi bật nhất trong giai đoạn này là Expedia và TripAdvisor.

Giai đoạn 2010 đến nay: Sự ra đời của công nghệ điện toán đám mây, thiết bị đeo, thực tế ảo và tăng cường, GPS kết hợp cùng các nền tảng xã hội như Fackebook, Instagram, Tiktok… đã thay đổi toàn bộ phương thức tiếp thị, mua bán sản phẩm du lịch, đa dạng hóa sản phẩm; sự liên kết giữa các nền tảng trung gian và các công ty lữ hành, nhà hàng, khách sạn trở nên chặt chẽ hơn.

Những cuộc cách mạng công nghệ liên tục diễn ra đã thay đổi mọi mặt cuộc sống, trong đó có ngành du lịch. Thị hiếu của du khách thay đổi theo hướng ngày càng đòi hỏi cao hơn ở cả điểm đến, hạ tầng lưu trú lẫn chất lượng phục vụ của đội ngũ nhân viên. Vận hành du lịch theo kiểu cũ sẽ không cạnh tranh nổi trong thời đại mới.

Ngành du lịch Việt Nam – đóng góp khoảng 10% cho GDP quốc gia – đã vận hành theo cách truyền thống trong một thời gian dài như: quản lý công việc, nhân sự thủ công; lưu trữ danh sách tour, lịch trình, sổ sách, hóa đơn, thông tin khách hàng trên giấy; xây dựng văn phòng bán tour tại vị trí đắc địa để thu hút khách; hình thức tiếp thị truyền thống như phát tờ rơi, bán tại cửa hàng. Trong chăm sóc khách hàng thì sử dụng nhiều phương tiện hỗ trợ như điện thoại, email, thư… nhưng vẫn chưa tận dụng nhiều công nghệ trong hoạt động.

Sự đổi mới dần thể hiện rõ rệt qua hai thành phố lớn là TP HCM và Hà Nội với việc triển khai các ứng dụng như vận hành app du lịch thông minh trên nền tảng Android và iOS; triển khai công nghệ 3D trong thông tin, quảng bá nhằm tái hiện thành phố từ trên cao, đem đến cho du khách những trải nghiệm trực quan, sinh động; triển khai Cổng thông tin 1022 nhằm cung cấp, hỗ trợ du khách tương tác với chính quyền để phản ánh chất lượng, an ninh du lịch tại thành phố; cập nhật tài nguyên du lịch lên nền tảng Google Earth và Google Map; đưa sản phẩm du lịch lên sàn giao dịch thương mại điện tử (Shopee, Traveloka)…

Việc sử dụng máy ghi âm thuyết minh thay cho hướng dẫn viên như ở thành phố Bath, tôi gần đây đã thấy xuất hiện một số nơi ở Việt Nam, chẳng hạn như tại Di tích Nhà tù Hỏa Lò, Hà Nội. Tour guide ảo đã bắt đầu thay thế cho các hướng dẫn viên “chạy bằng cơm”.

Tuy nhiên, khi tham gia một dự án nghiên cứu liên quan đến chuyển đổi số, áp dụng công nghệ và tác động của nó lên các ngành kinh tế, trong đó có ngành du lịch, tôi nhận thấy chuyển đổi số trong ngành du lịch còn nhiều trở ngại. Doanh nghiệp gặp khó khăn về nguồn lực (cả tài chính lẫn nhân sự) vì đầu tư công nghệ cần nguồn tài chính lớn và nhân sự có chất lượng cao. Thị trường du lịch trực tuyến địa phương còn chậm phát triển và bị “lấn át” bởi những nền tảng có thương hiệu lớn của nước ngoài… Để ngành du lịch theo kịp bước chân chuyển đổi số, cả chính phủ và doanh nghiệp trong ngành đều phải nỗ lực.

Tôi xem một video đi du lịch của người bạn ở Trung Quốc. Khi bước xuống sân bay, chiếc taxi không người lái bạn ấy đặt đã chạy đến. Bạn nhập dãy số đã hiện lên trên màn hình lúc đặt xe để mở cửa. Tiền taxi sẽ được trừ vào ứng dụng. Khi về đến khách sạn, cửa tự động mở. Bạn không cần qua lễ tân, mà chỉ nhập mã số để mở cửa phòng. Vào phòng chưa được 5 phút, đã có nhân viên khách sạn mang nước và trái cây đến. Trong phòng để sẵn một máy tính bảng, khi cần bất kỳ dịch vụ nào, chỉ cần thao tác trên máy tính bảng đó. Đèn, rèm và các thiết bị điện tử khác đều được điều khiển bằng giọng nói. Một sự hiện đại, tiện nghi choáng ngợp.

Việt Nam vẫn còn cách xa về việc ứng dụng công nghệ vào ngành du lịch. Để rút ngắn, cần mau chóng có chiến lược lâu dài đồng bộ từ chính phủ với việc ứng dụng ngay các thành tựu công nghệ như: Chatbot, kết nối IoT, trợ lý ảo, công nghệ 3D hình ảnh… để làm mới từng địa điểm tham quan cũng như cách thức vận hành doanh nghiệp, quảng bá sản phẩm.

Có như vậy mới mong du lịch Việt Nam bớt tẻ nhạt.

Ngô Tú Ngân