Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 6, sáng ngày 29/11, trong buổi làm việc cuối cùng trước khi bế mạc kỳ họp, Quốc hội biểu quyết thông qua 02 nghị quyết quan trọng, trong đó có Nghị quyết về việc áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu. Nghị quyết này có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2024, áp dụng từ năm tài chính 2024.
CHUẨN BỊ TRƯỚC PHƯƠNG ÁN PHÒNG TRỪ XẢY RA TRANH CHẤP
Kết quả biểu quyết điện tử cho thấy, có 462 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành (chiếm tỷ lệ 93,52%). Như vậy, với đa số đại biểu tham gia biểu quyết tán thành, Quốc hội chính thức thông qua Nghị quyết về việc áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu.
Trước đó, Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết về việc áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu.
Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh cho biết, Quốc hội thảo luận tại tổ và tại hội trường về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về việc áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu, với 36 lượt ý kiến phát biểu tại tổ và 9 lượt ý kiến phát biểu tại hội trường về nội dung này.
Về cơ bản, các vị đại biểu Quốc hội thống nhất cao về sự cần thiết phải ban hành Nghị quyết để chủ động hội nhập quốc tế, nội luật hóa các quy định của OECD để giữ được quyền đánh thuế tối thiểu toàn cầu tại Việt Nam.
Giải trình về phạm vi điều chỉnh, tiếp thu ý kiến đại biểu, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, cần nghiên cứu đưa quy định nội dung này vào Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp khi sửa đổi.
Theo đó, giao Chính phủ khẩn trương xây dựng hồ sơ dự án Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi), bổ sung vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024 để có thể áp dụng từ năm tài chính 2025, đảm bảo giữ được quyền đánh thuế đối với các khoản thanh toán chịu thuế dưới mức tối thiểu của Việt Nam theo quy định về thuế tối thiểu toàn cầu.
Đối với khoản 2 Điều 7 dự thảo Nghị quyết, một số ý kiến cho rằng, nội dung quy định này làm cho dự thảo Nghị quyết không “đạt chuẩn” của OECD khi đã ưu tiên việc thực hiện các ưu đãi thuế theo nguyên tắc bảo đảm đầu tư cao hơn việc áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu quy định tại Nghị quyết này.
Vì vậy, nhiều đại biểu đề nghị điều chỉnh lại nội dung quy định của khoản này theo hướng cần ưu tiên hiệu lực của việc thu thuế tối thiểu toàn cầu bổ sung đối với các trường hợp thuộc phạm vi điều chỉnh.
Trong trường hợp này, nhiều đại biểu Quốc hội đề nghị Chính phủ lưu ý để có phương án xử lý đối với việc nhà đầu tư có thể khiếu kiện khi muốn nộp thuế ở nước mẹ và có nhiều khả năng thắng kiện tại các cơ quan tài phán quốc tế trên cơ sở các Hiệp định bảo hộ đầu tư mà Việt Nam đã ký, đặc biệt trong trường hợp các ưu đãi đầu tư được ghi trực tiếp trên giấy chứng nhận đầu tư.
Tiếp thu điều này, ông Mạnh cho biết khoản 2, Điều 8 của dự thảo Nghị quyết theo hướng: “Trường hợp có quy định khác nhau về cùng một vấn đề giữa Nghị quyết này với luật, nghị quyết khác của Quốc hội thì áp dụng quy định của Nghị quyết này”.
“Như vậy, các nhà đầu tư thuộc diện điều chỉnh sẽ bắt buộc phải nộp thuế tối thiểu toàn cầu tại Việt Nam và cũng có khả năng họ sẽ khiếu kiện trong trường hợp muốn nộp khoản thuế này về nước mẹ. Vì vậy, đồng thời với việc ban hành Nghị quyết này, đề nghị Chính phủ chủ động chuẩn bị và có các giải pháp, phương án xử lý hiệu quả, phù hợp trong trường hợp có thể xảy ra tranh chấp, khiếu kiện để bảo đảm môi trường đầu tư”.
Có ý kiến đề nghị sau khi ban hành Nghị quyết, Chính phủ cần khẩn trương nghiên cứu sửa Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp một cách đồng bộ để bảo đảm hiệu lực pháp lý.
Về nội dung này, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội xin tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội để bổ sung vào Điều 7 nội dung yêu cầu chuẩn bị các điều kiện cần thiết để bảo đảm triển khai thực hiện Nghị quyết; đồng thời bổ sung vào Điều 8 nội dung yêu cầu sửa đổi đồng bộ Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp, gắn kết với vấn đề về thời hạn hiệu lực.
KHẨN TRƯƠNG CÓ THÊM ƯU ĐÃI ĐỂ GIỮ CHÂN “ĐẠI BÀNG”
Tiếp thu, giải trình về kê khai nộp thuế và chế tài thực hiện, có ý kiến cho rằng dự thảo Nghị quyết chưa có các nội dung quy định về công tác quản lý thu nộp như cách thức kê khai, nơi nộp thuế, chế tài trong trường hợp các doanh nghiệp không thực hiện. Vì vậy, đề nghị cân nhắc bổ sung các nội dung này để bảo đảm rõ ràng trong thực hiện.
Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh cho biết, tiếp thu ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đề nghị hoàn thiện dự thảo Nghị quyết theo hướng bổ sung vào Điều 6 nội dung về quản lý thuế và giao Chính phủ căn cứ các quy định về thuế tối thiểu toàn cầu (tại Điều 6) và Luật Quản lý thuế, quy định chi tiết về quản lý thuế đối với thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu.
Đồng thời, đề nghị Chính phủ khẩn trương hoàn thiện nội dung dự thảo Nghị định để có thể sớm ban hành sau khi Quốc hội thông qua Nghị quyết, tạo điều kiện cho việc triển khai thực hiện.
Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ triển khai đánh giá một cách tổng thể hệ thống chính sách ưu đãi thuế hiện nay và khẩn trương xây dựng dự án sửa đổi, bổ sung Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp cùng với phương án điều chỉnh hệ thống thuế suất và ưu đãi thuế một cách phù hợp.
Về vấn đề môi trường đầu tư, một số ý kiến đề nghị Chính phủ đánh giá tổng thể về môi trường đầu tư khi thực hiện thuế tối thiểu toàn cầu để có các giải pháp về ưu đãi đầu tư phù hợp, giải quyết vướng mắc cho các nhà đầu tư hiện hành cũng như làm rõ về chế độ ưu đãi thuế đối với các nhà đầu tư mới sẽ vào Việt Nam.
Một số ý kiến đề nghị làm rõ trường hợp doanh nghiệp đầu tư vào Việt Nam sau thời điểm Nghị quyết có hiệu lực thi hành thì áp dụng ưu đãi đầu tư về thuế theo quy định của Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp hay áp dụng thuế suất theo quy định của Nghị quyết.
Nhiều ý kiến băn khoăn về vấn đề bảo đảm môi trường đầu tư và đề nghị Chính phủ khẩn trương có các giải pháp chính sách ưu đãi phù hợp khác để tiếp tục duy trì môi trường đầu tư khi thực hiện thuế tối thiểu toàn cầu.
Một số ý kiến đề nghị có thể dùng khoản thu này để triển khai các hoạt động hỗ trợ khác ngoài thuế và cần sử dụng nguồn thu này một cách hợp lý, đúng mục đích là để thu hút, cải thiện môi trường đầu tư, như kinh nghiệm của Thái Lan và cần tính cho cả các doanh nghiệp trong nước.
Một số ý kiến đề nghị đưa vào Nghị quyết chung của kỳ họp nội dung thể hiện sự quan tâm của Quốc hội đối với quyền lợi của các nhà đầu tư bị ảnh hưởng khi thực hiện thuế tối thiểu toàn cầu. Theo đó, cần ban hành những chính sách hỗ trợ đầu tư mới, thay thế và bù đắp cho các ưu đãi thuế sẽ không còn tác dụng khi thực hiện thuế tối thiểu toàn cầu để các nhà đầu tư có thể yên tâm về môi trường đầu tư tại Việt Nam.
Có ý kiến đề nghị chưa thông qua Nghị quyết này nếu chưa thông qua Nghị quyết về hỗ trợ đầu tư.
Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh khẳng định, ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội là rất xác đáng khi cho rằng, đồng thời với việc thực hiện thuế tối thiểu toàn cầu, cần thiết phải có những chính sách hỗ trợ đầu tư mới, thay thế cho các ưu đãi thuế sẽ không còn hiệu quả trên thực tế để các nhà đầu tư có thể yên tâm về môi trường đầu tư tại Việt Nam và thu hút được các nhà đầu tư lớn, chiến lược, đồng thời hỗ trợ các doanh nghiệp trong nước.
Để có thể xử lý một cách phù hợp đối với vấn đề duy trì môi trường đầu tư khi thực hiện thuế tối thiểu toàn cầu, trong thời gian giữa hai đợt họp vừa qua, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội khẩn trương phối hợp với Chính phủ và các cơ quan liên quan để tìm kiếm và xác định phương án xử lý phù hợp.
Ngày 15/11/2023, Chính phủ có Báo cáo số 45/BC-CP báo cáo về tình hình xây dựng dự thảo Nghị quyết thí điểm về chính sách hỗ trợ đầu tư trong lĩnh vực công nghệ cao, trong đó có kiến nghị việc thành lập một quỹ để thực hiện các biện pháp hỗ trợ đầu tư.
Căn cứ ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội, sau khi trao đổi, thống nhất với Chính phủ và căn cứ Báo cáo số 45/BC-CP của Chính phủ, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội xin Quốc hội cho phép không ban hành một Nghị quyết riêng về chính sách hỗ trợ đầu tư mà đưa vào Nghị quyết chung của Kỳ họp thứ 6 nội dung đồng ý chủ trương, giao Chính phủ trong năm 2024 xây dựng dự thảo Nghị định về việc thành lập, quản lý và sử dụng Quỹ hỗ trợ đầu tư từ nguồn thu thuế tối thiểu toàn cầu và các nguồn hợp pháp khác.
Từ đó, ổn định môi trường đầu tư, khuyến khích thu hút các nhà đầu tư chiến lược, các tập đoàn đa quốc gia và hỗ trợ các doanh nghiệp trong nước đối với một số lĩnh vực cần khuyến khích đầu tư, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến trước khi ban hành. Đồng thời, rà soát tổng thể để hoàn thiện đồng bộ hệ thống chính sách, pháp luật về khuyến khích đầu tư đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong tình hình mới.
