Hàng loạt phụ huynh và cựu sinh viên Trường Cao đẳng nghề Thiết kế và Thời trang London (LCDF, Hà Nội) choáng váng khi biết tấm bằng cử nhân từ Đại học Liverpool John Moores – một trường thuộc nhóm hàng đầu thế giới – chưa được Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) công nhận tại Việt Nam.
Những bạn trẻ ấy đã bỏ ra hàng trăm triệu đồng, học hành chăm chỉ suốt mấy năm, để đến khi cần học lên thạc sĩ hay xin việc nhà nước, mới phát hiện ra bằng này chưa đủ điều kiện công nhận. Trường đã xin lỗi, thừa nhận thiếu sót trong cập nhật quy định, nhưng phụ huynh và học viên có thể đánh mất cơ hội và ảnh hưởng đến tương lai.
Câu chuyện gợi nhớ lại trải nghiệm của chính tôi hơn 16 năm trước. Mùa hè 2009, tôi phải chờ đợi gần hai năm để được công nhận tấm bằng thạc sĩ do một đại học công lập ở Pháp cấp, nhằm hoàn tất hồ sơ giảng viên. Công nhận văn bằng là thủ tục thông thường, nhằm xác nhận giá trị pháp lý và tính phù hợp của các văn bằng do cơ sở nước ngoài cấp, khi sử dụng tại Việt Nam. Nhưng lúc đó, quy trình công nhận bằng cấp nước ngoài còn mới mẻ, thủ tục hành chính nhiêu khê. Bằng của tôi cuối cùng cũng được công nhận.
Nhưng vấn đề xảy ra ở LCDF có thể gây lo ngại cho những gia đình đang nghiên cứu mô hình du học tại chỗ, nhận bằng quốc tế.
Trong bối cảnh chi phí du học nước ngoài ngày càng đắt đỏ, cộng thêm nỗi lo con cái xa nhà, chương trình liên kết đào tạo quốc tế tại Việt Nam nổi lên như một giải pháp vàng: con vẫn ở gần gia đình, chi phí thấp hơn, và nhận bằng từ trường danh tiếng nước ngoài.
Đây là một lựa chọn hợp lý, giúp con em tiếp cận kiến thức hiện đại, rèn luyện kỹ năng mềm và ngoại ngữ. Tuy nhiên, không phải cứ nhận bằng nước ngoài là nghiễm nhiên có giá trị tại Việt Nam. “Giá trị toàn cầu” không đồng nghĩa với “được chấp thuận tại Việt Nam”, nơi con bạn có thể cần bằng cấp được công nhận bởi hệ thống văn bằng quốc gia khi làm một số công việc hoặc tiếp tục học lên bậc cao trong nước.
Vấn đề này đã có quy định: theo Thông tư 13/2021, bằng cấp từ chương trình liên kết đào tạo quốc tế chỉ được công nhận khi chương trình đó đã được Bộ GD&ĐT cấp phép hoạt động tại Việt Nam. Trong trường hợp LCDF, Bộ khẳng định chương trình liên kết với Đại học Liverpool John Moores chưa có giấy phép, vì vậy bằng cử nhân cấp cho học viên không đáp ứng điều kiện công nhận.
Trước đây, sự chồng chéo giữa quản lý giáo dục nghề nghiệp và liên kết đào tạo quốc tế tạo ra lỗ hổng, nhưng may mắn là từ năm 2025, Nghị định 37/2025/NĐ-CP đã chuyển toàn bộ giáo dục nghề nghiệp về Bộ GD&ĐT quản lý thống nhất, hứa hẹn giảm thiểu rủi ro này trong tương lai.
Tuy nhiên, phụ huynh vẫn cần chủ động hơn trong tìm kiếm thông tin. Hiện nay, nhiều bậc cha mẹ vẫn chỉ dựa vào quảng cáo của nhà trường, tin vào bằng quốc tế mà quên đi bước kiểm tra cơ bản. Ở các nước phát triển, người học luôn được hướng dẫn rõ ràng về phạm vi công nhận của bằng cấp, và các cơ quan kiểm định công khai báo cáo kết quả.
Giấc mơ cho con học chương trình quốc tế tại chỗ là hoàn toàn chính đáng. Nhưng đừng để nó biến thành nỗi lo tiền mất, bằng vô hiệu vì thiếu thông tin. Vì thế, trước mắt chúng ta cần có những sự điều chỉnh.
Bộ GD&ĐT và các đơn vị liên quan cần đẩy mạnh công khai thông tin, bổ sung chức năng tra cứu nhanh danh sách tất cả chương trình đã được cấp phép trên Cổng thông tin điện tử liên kết đào tạo quốc tế. Cần có những ràng buộc trách nhiệm pháp lý cao hơn, để các cơ sở liên kết đào tạo quốc tế không quảng cáo mơ hồ, mọi tài liệu giới thiệu phải dẫn chiếu rõ ràng Giấy phép liên kết đào tạo, bao gồm số quyết định và ngày cấp. Cuối cùng và quan trọng nhất, trước khi ký hợp đồng và đóng học phí hàng trăm triệu đồng, phụ huynh phải thẩm định bằng các nguồn thông tin.
Hãy yêu cầu nhà trường cung cấp bản sao Giấy phép liên kết đào tạo do Bộ cấp, không chấp nhận giải thích chung chung về giá trị quốc tế. Phụ huynh cũng cần xác định rõ mục tiêu của con: nếu sử dụng bằng cấp ở những nơi cần sự kiểm định, học tiếp thạc sĩ – tiến sĩ trong hệ thống giáo dục Việt Nam, bắt buộc phải ưu tiên chương trình đảm bảo bằng cấp được công nhận chính thức.
Ngoài ra, nếu phát hiện chương trình chưa có giấy phép hoặc quảng cáo gây hiểu lầm, phụ huynh hoàn toàn có quyền khiếu nại hoặc gửi đơn tố giác đến cơ quan chức năng để yêu cầu kiểm tra, xử lý vi phạm. Trong trường hợp đã đóng học phí và bị thiệt hại (như vụ LCDF gần đây), có thể cân nhắc khởi kiện dân sự đòi bồi thường thiệt hại dựa trên hành vi vi phạm hợp đồng hoặc lừa dối tiêu dùng – đây là cách mạnh mẽ để buộc các cơ sở đào tạo phải nghiêm túc hơn, minh bạch hơn trong tương lai.
Hàng trăm triệu đồng cùng bốn năm học tập của con em là khoản đầu tư lớn, không nên để rủi ro chỉ vì thiếu thông tin chính xác. Việc kiểm tra kỹ lưỡng trên nhiều phương tiện thông tin, đặt câu hỏi trực tiếp với nhà trường về giấy phép liên kết, và nếu phát hiện vi phạm thì cân nhắc khiếu nại hoặc khởi kiện dân sự, sẽ giúp bảo vệ quyền lợi một cách hiệu quả.
Những câu chuyện đáng tiếc gần đây có thể trở thành kinh nghiệm thực tế, để các gia đình sau này yên tâm hơn khi chọn chương trình liên kết quốc tế phù hợp, đảm bảo tấm bằng thực sự mở ra cơ hội rộng mở cho tương lai con em mình.
Võ Nhật Vinh
Nguồn tin: https://vnexpress.net/bang-quoc-te-vo-hieu-tai-viet-nam-ai-chiu-thiet-4993762.html
