Chỉ vài ngày trước VCK các quốc gia châu Phi (CAN) khởi tranh, Morocco đang đối mặt với cáo buộc diệt chủng chó hoang, các tổ chức bảo vệ động vật chỉ trích sự mập mờ của LĐBĐ thế giới.
Như một phần nằm trông công tác chuẩn bị cho CAN 2025 sẽ khởi tranh từ ngày 21/12 ở sáu thành phố lớn, cũng như hướng đến mục tiêu xa hơn là World Cup 2030 đồng đăng cai với Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha, chính phủ Morocco tổ chức chiến dịch tiêu diệt chó hoang trên khắp các con đường thành thị.
Những bức ảnh và video chó hoang nằm trong vũng máu, bị thương hoặc chết ngay gần nhà dân được tổng hợp trong loạt tài liệu mà Liên minh quốc tế bảo vệ động vật (IAWPC) gửi lên FIFA trong vài tháng qua, nhằm gây áp lực buộc tổ chức này khiến chính quyền đất nước Bắc Phi phải chịu trách nhiệm. Đến nay, FIFA vẫn không lên tiếng.
“Tại sao Morocco giết hàng nghìn chó hoang?”, kênh truyền hình Mỹ CNN từng đặt tiêu đề như vậy vào giữa tháng 6, kèm theo những hình ảnh và lời chứng từ người dân. Một nguồn thạo tin về giới quyền lực địa phương được báo Pháp L’Équipe liên hệ, cho biết Quốc vương Mohammed VI của Morocco bất bình với chiến dịch này của chính phủ.
Một trại chăm sóc chó hoang ở Morocco.
Năm 2019, sau khi được Quỹ Brigitte Bardot cảnh báo về số phận chó hoang, chính người đứng đầu hoàng gia Morocco đã trực tiếp thúc đẩy ký kết một hiệp định giữa Bộ Nội vụ, Hội Thú y quốc gia, Văn phòng An toàn Thực phẩm và Bộ Y tế. Hiệp định này quy định phương pháp TNVR (Bắt – Triệt sản – Tiêm chủng – Thả về) đối với chó hoang là hướng đi chính thức.
Nhưng nguyện vọng ấy chỉ dừng trên giấy tờ, bất chấp hơn 25 triệu USD mà hoàng gia Morocco đã giải ngân. Sáu năm sau thỏa thuận, những cuộc thảm sát chó hoang vẫn diễn ra trên đường phố. Tiếng thét của chó hoang hòa lẫn tiếng khóc trẻ em khi nhiều đứa trẻ tìm cách lao ra khỏi nhà cố bảo vệ các con vật trở thành cảnh tượng dễ dàng được bắt gặp, báo L’Équipe mô tả.
“Nếu tiền đã được phân bổ thì có lẽ đã bị biển thủ”, Debbie Wilson, đồng trưởng chiến dịch của IAWPC tuyên bố. “Dù sao thì các đô thị Morocco cũng chưa từng có biện pháp cụ thể nào”. Theo bà Wilson, Morocco đã luôn phải đối phó với việc có vài triệu chó hoang trên khắp đất nước và hàng tuần đều có người bị cắn được ghi nhận. Không khí vì thế luôn căng thẳng trước mỗi sự kiện lớn mà quốc gia này tổ chức.
“Có một mô hình lặp lại: càng gần và trong các sự kiện lớn, thảm sát chó hoang càng gia tăng”, bà Wilson, một nhà hoạt động bảo vệ động vật kiêm nhà tâm lý trị liệu, phân tích. “Chúng tôi nhận thấy điều này lần đầu vào 2023, khi FIFA đến thành phố Tangier để thảo luận với chính quyền Morocco về khả năng tổ chức World Cup”.
Tháng 11/2024, FIFA viết trong báo cáo đánh giá hồ sơ dự thầu của Morocco rằng nước này thể hiện “cam kết bảo vệ quyền động vật” và “từ tháng 8/2024, việc tiêu diệt động vật đã bị cấm trên toàn quốc”.
Từ khi các tổ chức lần đầu lên tiếng cảnh báo, đến khi báo cáo của FIFA được công bố, không có luật mới nào có hiệu lực được Morocco ban hành. Báo L’Équipe xác minh nhiều chính quyền địa phương đặt mua băng đạn dành riêng để bắn chó hoang trong chính khoảng thời gian đó. Một lệnh mua hàng được phê duyệt cuối tháng 11/2024 ghi rõ: “Gói 25 viên đạn dùng để tiêu diệt chó hoang, cỡ 12, số lượng: 80 lô”. Tờ báo cũng nhiều lần liên hệ để làm rõ mục đích các đơn hàng này, song Bộ Nội vụ Morocco lẫn FIFA đều im lặng.
“Chúng tôi nhận được xác nhận rằng nhiều biện pháp đã được thực thi trong 5 năm qua”, một phát ngôn viên FIFA gần đây trả lời báo Anh Telegraph. “Một đạo luật mới đang được soạn thảo nhằm giải quyết tình hình hiện tại theo cách cân bằng, vừa bảo đảm sức khỏe và an toàn cộng đồng, vừa tôn trọng phúc lợi động vật”.
FIFA cũng nhấn mạnh đang duy trì liên lạc với các hiệp hội bảo vệ động vật địa phương lẫn quốc tế, đề cập đến “dự thảo luật 19.25”, một văn bản chưa chính thức được ban hành từ chính phủ Morocco, nhưng điều khoản số 5 của nó đã vấp phải chỉ trích gay gắt. Điều khoản này quy định: “Cấm mọi cá nhân chăm sóc động vật hoang lang thang, dù là nuôi dưỡng, cho ăn hay chữa trị”.
Tuy nhiên, ở phiên bản hiện tại, dự thảo lại tăng cường đáng kể mức xử phạt đối với những hành vi hành hạ động vật. Những quy định này cho thấy sự mâu thuẫn với thực tế những gì đang diễn ra, và hiện rất khó xác định chính xác tiến trình lập pháp đang ở giai đoạn nào.
“Chúng tôi hoan nghênh bước tiến tích cực hướng tới việc công nhận pháp lý thực sự đối với công tác bảo vệ động vật, nhưng một số điều khoản lại gây lo ngại nghiêm trọng, trong đó có điều 13 của dự thảo”, bà Zainab Taqane, nhà sáng lập Hiệp hội IRHAM bảo vệ động vật và môi trường Morocco, nhận định. Điều 13 theo đó trao cho các hội đồng được cấp phép thành lập trạm cứu hộ động vật. Quy định này theo bà Taqane cực kỳ có vấn đề bởi chính các cộng đồng này lại là nơi chịu trách nhiệm về những chiến dịch tiêu diệt chó mèo có hệ thống mà tổ chức của bà đã lên án suốt nhiều thập kỷ qua.
“Đối với FIFA, đây là cơn ác mộng”, bà Wilson nhận xét. “Việc tàn sát chó hoang cùng những hệ lụy đối với dân chúng giờ đây đã gắn chặt không thể tách rời với FIFA và kỳ World Cup sắp tới”. Mối quan hệ giữa Chủ tịch FIFA Gianni Infantino và Morocco đã được chứng minh. Tháng 3/2024, ông Infantino công bố Morocco sẽ đăng cai thường niên World Cup nữ U17 cho đến 2029. Tháng 7/2025, ông cũng đích thân khánh thành văn phòng đầu tiên của FIFA tại Bắc Phi, đặt tại thủ đô Rabat.
Cùng với chính sách diệt chó hoang gây tranh cãi, Morocco tháng 10/2025 còn chứng kiến làn sóng biểu tình đòi hỏi một xã hội công bằng hơn của Gen Z. GenZ 212, một trong hai tập hợp thanh niên dẫn đầu phong trào, tin rằng chính sách đầu tư lớn cho công tác tổ chức CAN 2025 và World Cup 2030 đã khiến nước này quên đi những lĩnh vực khác trong xã hội.
Hoàng Thông tổng hợp
Nguồn tin: https://vnexpress.net/morocco-gay-tranh-cai-vi-diet-hang-nghin-cho-hoang-truoc-them-can-2025-4993710.html
