Mèo đen thường bị coi là điềm xui ở nhiều xã hội phương Tây. Tuy nhiên, một chú mèo đen tên Pepper vừa chứng minh điều ngược lại, khi vô tình trở thành “ân nhân” của khoa học. Nó đóng vai trò then chốt trong việc phát hiện ra một loại virus mới có khả năng lây nhiễm cho con người.
Đây là mầm bệnh mới thứ hai mà chú mèo “may mắn” này đã giúp các nhà khoa học săn lùng, mở ra hướng nghiên cứu quan trọng về các nguy cơ dịch bệnh tiềm ẩn từ động vật hoang dã.
Trong một lần hành động theo bản năng, Pepper đã bắt và hạ gục một con chuột chù đuôi ngắn Everglades ( Brina peninsulae ), một loài động vật có vú nhỏ có nọc độc đặc hữu của bang Florida (Mỹ). Chủ của Pepper, John Lednicky là một nhà virus học từ Trường Cao đẳng Y tế Công cộng và Chuyên khoa Y tế, Đại học Florida, sau đó đã đưa con chuột chù vào phòng thí nghiệm để kiểm tra.
Với người bình thường thì hành động này có vẻ rất kỳ quặc, nhưng thực tế, hành động này không hề lạ lẫm trong giới khoa học. “Đây là một nghiên cứu mang tính cơ hội”, Lednicky chia sẻ. “Nếu bạn tình cờ gặp một con vật chết, tại sao không thử nghiệm nó thay vì chỉ chôn nó? Có rất nhiều thông tin có thể thu thập được”.
Ông Lednicky đã nghiên cứu về sự lây truyền của virus đậu mùa hươu la được một thời gian, và con chuột chù do Pepper mang về đã tạo ra một cơ hội nghiên cứu bất ngờ liên quan đến công trình của nhóm ông.
Hé lộ mầm bệnh mới: Orthoreovirus tiềm ẩn nguy cơ
Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng chuột chù đang mang trong mình một mầm bệnh chưa từng được xác định trước đây, thuộc chi Orthoreovirus. Các loại virus động vật có vú trong nhóm này được biết là có khả năng lây nhiễm cho nhiều vật chủ, bao gồm cả con người.
Mặc dù hầu hết trường hợp nhiễm trùng thường chỉ gây ra các vấn đề nhẹ về đường hô hấp trên hoặc đường ruột, nhưng các trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến bệnh hệ thần kinh trung ương (CNS), viêm phổi và nhiều bệnh khác.
Tác động đầy đủ của chúng đối với con người vẫn chưa được hiểu rõ, nhưng chúng cũng có liên quan đến viêm não, viêm màng não và viêm dạ dày ruột ở trẻ em. Đáng chú ý, giống như virus cúm, hai loại orthoreovirus khác nhau có thể lây nhiễm vào cùng một tế bào vật chủ, dẫn đến sự pha trộn gen và khả năng tạo ra các loại vi khuẩn mới nguy hiểm hơn.
“Có rất nhiều loại orthoreovirus ở động vật có vú khác nhau và chúng ta chưa biết đủ về loại virus mới được phát hiện này để lo ngại”, tác giả chính Emily DeRuyter, một nhà nghiên cứu tại Đại học Florida, cho biết.
“Orthoreovirus ở động vật có vú ban đầu được coi là virus ‘mồ côi’, hiện diện ở động vật có vú, bao gồm cả con người, nhưng không liên quan đến bệnh tật. Gần đây, chúng được cho là có liên quan đến các bệnh về đường hô hấp, hệ thần kinh trung ương và đường tiêu hóa”.
Pepper: “Thám tử” săn virus tài ba
Đây không phải là lần đầu tiên Pepper giúp chủ nhân mình khám phá một mầm bệnh mới. Năm ngoái, một chú chuột khác bị Pepper bắt cũng đã vô tình giúp các nhà khoa học phát hiện ra loại virus mới, hiện được gọi là virus jeilongvirus 1 ở loài gặm nhấm Gainesville.
Đây là lần đầu tiên virus jeilongvirus, một loại virus paramyxovirus liên quan đến nhiễm trùng đường hô hấp được phát hiện trên đất Mỹ, và Lednicky đã nhận định vào tháng 10 năm ngoái rằng: “Jeilongvirus phát triển tốt như nhau trong tế bào động vật gặm nhấm, con người và linh trưởng không phải người, khiến nó trở thành ứng cử viên sáng giá cho sự kiện lan truyền (sang người)”.
Trong khi đó, chú mèo Pepper không hề bị ảnh hưởng bởi cả hai loại virus mới mà mình đã “săn” được, và vẫn tiếp tục cuộc sống tuần tra tại nhà riêng ở Gainesville. Nhóm nghiên cứu đã nhanh chóng công bố trình tự mã hóa bộ gen hoàn chỉnh của loại virus mới nhất này, virus orthoreovirus ở chuột chù Gainesville loại 3, chủng UF-1.
“Nhìn chung, mèo đã tiến hóa để ăn động vật gặm nhấm, và không bị nhiễm virus từ loài gặm nhấm này”, Lednicky nói sau khi Pepper bắt được chuột chù. “Nhưng chúng tôi phải làm xét nghiệm để xem liệu virus có ảnh hưởng đến vật nuôi và con người hay không”.
Dù mèo nhà và mèo hoang đã gây ra thảm họa cho sự đa dạng sinh học của thế giới (góp phần gây ra sự tuyệt chủng của 40 loài chim và 21 loài động vật có vú kể từ những năm 1600), nhưng xét đến những đóng góp quan trọng của Pepper cho sự tiến bộ của khoa học, chú mèo này chắc chắn không phải là “kẻ xấu” trong câu chuyện này.
Emily DeRuyter bày tỏ sự hào hứng: “Chúng ta biết rằng có rất nhiều loại vi-rút chưa biết hiện diện xung quanh chúng ta và tôi cảm thấy mình như một thám tử đang truy tìm chúng”. Giáo sư Lednicky bổ sung: “Điều quan trọng nhất là chúng ta cần chú ý đến orthoreovirus và biết cách phát hiện chúng nhanh chóng”.
Nghiên cứu này, được công bố trên tạp chí Microbiology , là lời nhắc nhở về tầm quan trọng của việc nghiên cứu mầm bệnh trong tự nhiên, và đôi khi, những khám phá vĩ đại lại đến từ những sự kiện bất ngờ nhất, thậm chí là từ sự “giúp sức” của một chú mèo đen!
Nguồn tin: https://genk.vn/chu-meo-vo-danh-thanh-anh-hung-khoa-hoc-khi-vo-tinh-giup-phat-hien-virus-moi-20250717202207305.chn
