Theo quyết định của Bộ Công Thương, 4 doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu bị kiểm tra gồm: Công ty TNHH Thương mại và du lịch Xuyên Việt Oil (số 465-467 Hai Bà Trưng, phường 8, quận 3, TPHCM); Công ty TNHH Sản xuất thương mại Hưng Phát (số 73 Lê Lợi, phường Hải Đình, thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình); Công ty Cổ phần Tập đoàn Thiên Minh Đức (số 287 Ngô Đức Kế, quận Vinh Tân, thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An); Công ty TNHH Vận tải thủy bộ Hải Hà (Số 132 khu 6, thị trấn Diêm Điền, huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình).
Theo quyết định, đoàn kiểm tra sẽ kiểm tra việc chấp hành các quy định về điều kiện kinh doanh; hệ thống phân phối, mua bán xăng dầu theo hệ thống phân phối cũng như việc duy trì các điều kiện về kinh doanh xăng dầu quy định tại Nghị định 83 về kinh doanh xăng dầu, Nghị định 08 về điều kiện đầu tư kinh doanh, Nghị định 95 (sửa đổi, bổ sung Nghị định số 83).
Trước đó, cuối tháng 12/2022, Thanh tra Bộ Công thương đã ban hành Kết luận thanh tra số 8146 về quá trình thanh tra 11 doanh nghiệp là thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu ở khu vực phía nam.
Các doanh nghiệp được thanh tra gồm: Tổng công ty Dầu Việt Nam (PVOil); Công ty cổ phần dầu khí Đông Phương; Công ty TNHH thương mại và dịch vụ Long Hưng; Công ty TNHH MTV dầu khí TP. HCM; Công ty cổ phần tập đoàn Dương Đông; Công ty cổ phần đầu tư Nam Phúc; Công ty xuất nhập khẩu xăng dầu Tín Nghĩa; Tổng công ty xuất nhập khẩu Thanh Lễ; Công ty TNHH xăng dầu Hùng Hậu; Công ty cổ phần thương mại đầu tư khí Nam Sông Hậu; Công ty cổ phần thương mại dầu khí Đồng Tháp.
Theo kết luận thanh tra của Bộ Công Thương, trong thời kỳ thanh tra, tồn tại một số doanh nghiệp đầu mối báo cáo về kho chứa xăng dầu chưa đúng với thực tế. Cá biệt trong giai đoạn ngắn, có thương nhân thuê kho và cho thuê kho với sức chứa chưa đáp ứng theo quy định. Một số doanh nghiệp còn có tình trạng thuê kho, bồn, bể chứa, trang thiết bị liên quan đến điều kiện cấp phép để qua mặt cơ quan chức năng khi đến kỳ kiểm tra và hợp thức hoá việc cấp phép.
Cùng với đó, tình trạng vi phạm trong báo cáo tăng, giảm số lượng đại lý, thương nhân nhượng quyền, bán hàng khi giấy phép hết hạn cũng được ghi nhận. Những “ ma trận ” về sở hữu, tham gia góp vốn và cung ứng xăng dầu trong hệ thống giữa các cửa hàng bán lẻ xăng dầu thuộc sở hữu của các công ty con, công ty có vốn góp thuộc đồng sở hữu của một số doanh nghiệp đầu mối chưa rõ ràng, chưa có căn cứ pháp lý, chưa có đủ cơ sở để nhận xét, đánh giá về việc đồng sở hữu… cũng được cơ quan chức năng phát hiện.
Một trong những kẽ hở được phát hiện là một số doanh nghiệp không nhập khẩu trong 1 quý trở lên, mặc dù chưa có hình thức xử phạt vi phạm hành chính, nhưng theo Khoản 6, Điều 8 Nghị định số 83 có quy định Bộ Công Thương có thẩm quyền thu hồi Giấy phép kinh doanh xuất khẩu, nhập khẩu xăng dầu. Với những quy định hiện hành, Bộ Công Thương hoàn toàn có thể xử phạt, rút giấy phép với những doanh nghiệp có vi phạm như trên.
Một chuyên gia ngành xăng dầu cho biết, chiếu theo Nghị định 83 và Nghị định 95, có rất nhiều DN xăng dầu đầu mối đang vi phạm rất nhiều quy định và điều kiện về kinh doanh nhưng chưa bị xử phạt.
Theo quy định tại Điều 39 Nghị định 95, DN đầu mối có trách nhiệm công bố trên trang tin điện tử của DN hoặc trên phương tiện thông tin đại chúng về giá bán lẻ hiện hành, số trích lập, số sử dụng và số dư Quỹ Bình ổn giá xăng dầu hằng tháng và trước mỗi lần điều chỉnh giá trong nước. Các DN cũng phải công bố báo cáo tài chính trong năm tài chính khi đã được kiểm toán.
Đến nay, hàng loạt DN bỏ qua việc thực hiện quy định này khi không có website để thông tin về kinh doanh xăng dầu như: Công ty TNHH vận tải thủy bộ Hải Hà; Công ty Cổ phần xăng dầu và dịch vụ hàng hải STS; Công ty TNHH sản xuất thương mại Hưng Phát; Công ty Cổ phần nhiên liệu Phúc Lâm; Công ty CP Phúc Lộc Ninh…
