Bộ Chính trị chỉ đạo ưu tiên nguồn lực quốc gia cho phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, đồng thời thành lập Ban Chỉ đạo Trung ương do Tổng Bí thư làm Trưởng ban.
Ngày 22/12, Bộ Chính trị ban hành nghị quyết về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.
Nghị quyết nêu phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia là đột phá quan trọng hàng đầu, là động lực chính để phát triển lực lượng sản xuất hiện đại, hoàn thiện quan hệ sản xuất, đổi mới phương thức quản trị quốc gia, thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội, ngăn chặn nguy cơ tụt hậu và đưa đất nước phát triển bứt phá trong kỷ nguyên mới.
Để thực hiện mục tiêu này cần tăng cường sự lãnh đạo toàn diện của Đảng, phát huy sức mạnh tổng hợp của hệ thống chính trị, doanh nghiệp và nhân dân. Đây được coi là một cuộc cách mạng toàn diện trên mọi lĩnh vực, đòi hỏi triển khai quyết liệt, đồng bộ, kiên trì với những giải pháp đột phá, lâu dài. Trong đó, người dân và doanh nghiệp là trung tâm, nhà khoa học là nhân tố then chốt, và Nhà nước giữ vai trò dẫn dắt, thúc đẩy, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho sự phát triển.
Thể chế, nhân lực, hạ tầng và dữ liệu là những nội dung trọng tâm cốt lõi. Thể chế được xem là điều kiện tiên quyết, cần được hoàn thiện trước một bước với tư duy đổi mới, bảo đảm quản lý hiệu quả và khuyến khích đổi mới sáng tạo, loại bỏ tư duy “không quản được thì cấm”. Nguồn nhân lực chất lượng cao cần được chú trọng với cơ chế đặc biệt để thu hút và sử dụng nhân tài. Hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng số phải được phát triển theo nguyên tắc hiện đại, đồng bộ, an ninh, an toàn, hiệu quả, tránh lãng phí. Dữ liệu được khai thác tối đa tiềm năng, trở thành tư liệu sản xuất chính, thúc đẩy công nghiệp dữ liệu và kinh tế dữ liệu.
Bộ Chính trị cho rằng phát triển nhanh và bền vững phải đi đôi với từng bước tự chủ về công nghệ, đặc biệt là các công nghệ chiến lược. Nguồn lực quốc gia cần được ưu tiên đầu tư cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, kết hợp phát huy trí tuệ Việt Nam với việc nhanh chóng tiếp thu, làm chủ, ứng dụng công nghệ tiên tiến, cạnh tranh trong các lĩnh vực có tiềm năng và lợi thế.
Bên cạnh đó, việc bảo vệ chủ quyền không gian mạng, an ninh dữ liệu và an toàn thông tin được xác định là yêu cầu xuyên suốt, không thể tách rời trong tiến trình phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.
Cánh tay robot được phát triển bởi Đại học Bách khoa Hà Nội dùng thay thế con người ở nhiều vị trí như bốc dỡ hàng hóa, trưng bày tại sự kiện Kết nối công nghệ và đổi mới sáng tạo Việt Nam năm 2024 do Bộ Khoa học và Công nghệ, UBND thành phố Hà Nội tổ chức. Ảnh: Việt An
Việt Nam sẽ vào nhóm dẫn đầu Đông Nam Á về trí tuệ nhân tạo năm 2030
Bộ Chính trị đặt mục tiêu đến năm 2030 Việt Nam sẽ có tiềm lực, trình độ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đạt mức tiên tiến ở nhiều lĩnh vực quan trọng, thuộc nhóm dẫn đầu trong các nước có thu nhập trung bình cao; trình độ, năng lực công nghệ, đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp đạt mức trên trung bình của thế giới; một số lĩnh vực khoa học, công nghệ đạt trình độ quốc tế.
Năm 2030, Việt Nam thuộc nhóm ba nước dẫn đầu Đông Nam Á, nhóm 50 nước đứng đầu thế giới về năng lực cạnh tranh số và chỉ số phát triển Chính phủ điện tử; nhóm ba nước dẫn đầu khu vực Đông Nam Á về nghiên cứu và phát triển trí tuệ nhân tạo, trung tâm phát triển một số ngành, lĩnh vực công nghiệp công nghệ số mà Việt Nam có lợi thế. Đất nước có ít nhất 5 doanh nghiệp công nghệ số ngang tầm các nước tiên tiến.
Năng suất nhân tố tổng hợp (TFP) đóng góp 55% vào tăng trưởng kinh tế; tỷ trọng sản phẩm công nghệ cao trên tổng giá trị hàng hóa xuất khẩu đạt tối thiểu 50%. Quy mô kinh tế số đạt tối thiểu 30% GDP. Tỷ lệ sử dụng dịch vụ công trực tuyến của người dân và doanh nghiệp đạt trên 80%; giao dịch không dùng tiền mặt đạt 80%. Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đóng góp vào chỉ số phát triển con người (HDI) duy trì trên 0,7.
Theo nghị quyết, kinh phí cho nghiên cứu phát triển (R&D) đạt 2% GDP, trong đó kinh phí từ xã hội chiếm hơn 60%; bố trí ít nhất 3% tổng chi ngân sách hàng năm cho phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia và tăng dần theo yêu cầu.
Nguồn nhân lực nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo đạt 12 người trên một vạn dân; có từ 40-50 tổ chức khoa học và công nghệ được xếp hạng khu vực và thế giới; số lượng công bố khoa học quốc tế tăng trung bình 10%/năm; số lượng đơn đăng ký sáng chế, văn bằng bảo hộ sáng chế tăng trung bình 16-18%/năm, tỷ lệ khai thác thương mại đạt 8-10%.
Việt Nam sẽ từng bước làm chủ một số công nghệ chiến lược như trí tuệ nhân tạo, internet vạn vật (IoT), dữ liệu lớn, điện toán đám mây, chuỗi khối, bán dẫn, công nghệ lượng tử, nano, thông tin di động 5G, 6G, thông tin vệ tinh và một số công nghệ mới nổi. Toàn quốc sẽ phủ sóng 5G sau sáu năm nữa. Ít nhất ba doanh nghiệp công nghệ hàng đầu thế giới được thu hút đến đặt trụ sở, đầu tư, nghiên cứu, sản xuất tại Việt Nam.
Năm 2045, Việt Nam có quy mô kinh tế số đạt tối thiểu 50% GDP; là một trong các trung tâm công nghiệp công nghệ số của khu vực và thế giới; thuộc nhóm 30 nước dẫn đầu thế giới về đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; tối thiểu có 10 doanh nghiệp công nghệ số ngang tầm các nước tiên tiến.
Đại diện Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam giới thiệu với Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt về một loại chip mới, tại Techconnect Vietnam 2024. Ảnh: Việt An
Chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu khoa học
Để đạt những mục tiêu nêu trên, Bộ Chính trị yêu cầu các đơn vị triển khai sâu rộng phong trào “học tập số”, phổ cập, nâng cao kiến thức khoa học, kiến thức số trong cán bộ, công chức và nhân dân; đồng thời triển khai phong trào khởi nghiệp, sáng tạo, cải tiến nâng cao hiệu quả công việc, năng suất lao động, phát huy trí tuệ của người Việt Nam.
Bộ Chính trị chỉ đạo sớm sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các quy định pháp luật về khoa học, công nghệ, đầu tư, đầu tư công, mua sắm công, ngân sách nhà nước, tài sản công, sở hữu trí tuệ, thuế… để tháo gỡ các điểm nghẽn, rào cản, giải phóng các nguồn lực, khuyến khích, phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia, phát triển nguồn nhân lực. Phương thức và cơ chế quản lý tài chính cũng cần cải cách, đi cùng giao quyền tự chủ trong sử dụng kinh phí nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ.
Tinh thần là có cách tiếp cận mở, cho phép thí điểm những vấn đề thực tiễn mới đặt ra; chấp nhận rủi ro, đầu tư mạo hiểm và độ trễ trong nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo. Các doanh nghiệp sẽ có cơ chế để thử nghiệm công nghệ mới, có giám sát của nhà nước. Doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân được miễn trừ trách nhiệm khi thử nghiệm công nghệ, mô hình kinh doanh mới có thiệt hại về kinh tế do nguyên nhân khách quan. Các quỹ đầu tư mạo hiểm cho khởi nghiệp sáng tạo, ươm tạo công nghệ và chuyển đổi số sẽ được hình thành.
Cơ chế đặc biệt mua các bí mật công nghệ nước ngoài
Bộ Chính trị yêu cầu các trường đại học, viện nghiên cứu phát triển thành chủ thể nghiên cứu mạnh. Hai Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Khoa học xã hội Việt Nam được đầu tư nâng cấp. Các cơ quan sẽ xây dựng cơ chế cho phép và khuyến khích tổ chức, nhà khoa học lập và tham gia điều hành doanh nghiệp dựa trên kết quả nghiên cứu. Ngân sách chi cho nghiên cứu, phát triển khoa học, công nghệ thực hiện theo cơ chế quỹ, thông qua các quỹ phát triển khoa học và công nghệ.
Bộ Chính trị cho phép có cơ chế đặc biệt trong nghiên cứu, tiếp cận, mua các bí mật công nghệ, học hỏi, sao chép các công nghệ tiên tiến của nước ngoài; ban hành Chương trình phát triển khoa học và công nghệ và công nghiệp chiến lược cũng như Quỹ đầu tư phát triển công nghiệp chiến lược. Lĩnh vực ưu tiên là quốc phòng, không gian, năng lượng, môi trường, công nghệ sinh học, trí tuệ nhân tạo, vật liệu tiên tiến, bán dẫn, công nghệ lượng tử, robot và tự động hóa. Cơ chế thử nghiệm thúc đẩy nghiên cứu, phát triển, chuyển giao công nghệ chiến lược sẽ được xây dựng. Ít nhất 15% ngân sách chi sự nghiệp khoa học sẽ phục vụ nghiên cứu công nghệ chiến lược.
Việt Nam cũng sẽ ban hành các chiến lược nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ trong khai thác, phát triển không gian biển, ngầm, vũ trụ.
Nguồn tài nguyên khoáng sản, nhất là đất hiếm sẽ được khai thác có hiệu quả để phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo; xây dựng trung tâm nghiên cứu, thử nghiệm, các phòng thí nghiệm trọng điểm quốc gia, tập trung cho công nghệ chiến lược.
Các cơ quan xây dựng cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp trong nước xây dựng trung tâm dữ liệu, điện toán đám mây; thu hút doanh nghiệp nước ngoài đặt trung tâm dữ liệu, điện toán đám mây tại Việt Nam. Ngành công nghiệp dữ liệu lớn của Việt Nam sẽ hình thành và phát triển mạnh mẽ ứng dụng trí tuệ nhân tạo dựa trên dữ liệu lớn với các ngành, lĩnh vực quan trọng.
Để phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu phát triển khoa học công nghệ, Bộ Chính trị yêu cầu có cơ chế hấp dẫn về tín dụng, học bổng và học phí để thu hút học sinh, sinh viên giỏi theo học các lĩnh vực toán học, vật lý, sinh học, hóa học, kỹ thuật và công nghệ then chốt, nhất là các trình độ sau đại học; xây dựng cơ chế đặc thù thu hút người Việt Nam ở nước ngoài và người nước ngoài trình độ cao về Việt Nam làm việc, sinh sống.
Các cơ chế đặc biệt về nhập tịch, sở hữu nhà, đất, thu nhập, môi trường làm việc được xây dựng để thu hút, trọng dụng, giữ chân các nhà khoa học đầu ngành, chuyên gia, tổng công trình sư trong và ngoài nước có khả năng điều hành các nhiệm vụ trọng điểm quốc gia về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, phát triển trí tuệ nhân tạo và đào tạo nhân lực.
Tổng Bí thư Tô Lâm làm Trưởng ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học công nghệ
Toàn bộ hoạt động của các cơ quan trong hệ thống chính trị sẽ từng bước chuyển đổi lên môi trường số theo lộ trình, bảo đảm tính liên thông, đồng bộ và an toàn thông tin, đáp ứng yêu cầu bảo mật nhà nước. Việc giải quyết thủ tục hành chính và cung cấp dịch vụ công sẽ không còn phụ thuộc vào địa giới hành chính, hướng tới mục tiêu cung cấp dịch vụ công trực tuyến toàn trình, cá nhân hóa và dựa trên dữ liệu.
Vũ khí và trang bị kỹ thuật quân sự, an ninh sẽ được hiện đại hóa, kết hợp ứng dụng công nghệ số vào chỉ huy và điều hành tác chiến của lực lượng vũ trang. Việt Nam hướng tới làm chủ công nghệ cao trong các hoạt động quốc phòng và an ninh.
Các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, sẽ được khuyến khích và hỗ trợ thông qua các chính sách ưu đãi nhằm đầu tư vào chuyển đổi số, nghiên cứu, ứng dụng khoa học và đổi mới công nghệ, nâng cao hiệu quả hoạt động và khả năng cạnh tranh.
Bộ Chính trị cũng yêu cầu thành lập Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, do Tổng Bí thư làm Trưởng ban. Hội đồng Tư vấn quốc gia về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số được thành lập với sự tham gia của các chuyên gia trong và ngoài nước.
>> Toàn văn Nghị quyết của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia
Nguồn tin: https://vnexpress.net/bo-chinh-tri-chi-dao-uu-tien-nguon-luc-phat-trien-khoa-hoc-cong-nghe-4831623.html
