Guardiola – Arteta: Danh sư xuất cao đồ

Sau khi giải nghệ, Arteta làm trợ lý cho Guardiola gần ba năm rưỡi, rồi trở lại dẫn dắt Arsenal, bắt đầu sự nghiệp HLV nhà nghề. Arteta cũng là học trò đầu tiên cạnh tranh và cố gắng lật đổ ông thầy. Theo chuyên gia của Ngoại hạng Anh Alex Kebble, điều đó đang tạo ra những màn đối đầu hấp dẫn về chiến thuật giữa Man City và Arsenal, tạo ra nét mới cho một chủ đề vốn quen thuộc ở Ngoại hạng Anh – các HLV thích nghi, học hỏi lẫn nhau để cùng phát triển vốn được nhắc đến nhiều trong kỷ nguyên Guardiola và Klopp.

Arteta và Guardiola gặp nhau lần đầu tại Barca, khi Arteta còn thi đấu cho đội trẻ còn Guardiola là trụ cột ở đội một. Nhưng Arteta chưa bao giờ cạnh tranh được vị trí ở đội một và con đường của họ khác nhau, mặc dù trong 15 năm tiếp theo – Arteta chủ yếu thi đấu ở Anh, Guardiola làm việc khắp châu Âu – hai người vẫn giữ liên lạc.

Chính mong muốn hiểu thêm bóng đá Anh đã dẫn đến việc Guardiola lựa chọn Arteta làm trợ lý tại Man City vào năm 2016. “Chúng tôi trò chuyện, và Arteta nói ‘Tôi muốn chúng ta làm việc cùng nhau, và tôi có thể giúp ông vì tôi biết rõ về Ngoại hạng Anh, về các HLV’. Tôi nhớ trận đầu tiên là với Sunderland, khi đó được dẫn dắt bởi David Moyes, và Arteta nói ‘Tôi biết rõ ông ấy từ Everton, ông ấy sẽ làm điều này, sẽ làm điều kia. Sau 15 phút, nửa giờ, tôi nói, ‘Arteta chính là chàng trai đó. Arteta có thể giúp tôi dự đoán'”, Guardiola kể hồi tháng 1/2023

Sau đó, Arteta còn làm được nhiều hơn thế. Ông thậm chí còn được xem là người kế nhiệm tiềm năng cho Guardiola. Nhưng khi Arsenal đến và ngỏ lời mời Arteta trở lại vào năm 2019, con đường của họ lại chuyển hướng.

Ảnh hưởng của Guardiola tới Arteta

Trong những năm đầu dẫn dắt Arsenal, có những điểm khác biệt đáng chú ý giữa Arteta và Guardiola. “Pháo thủ” đá trực diện hơn, với chiến thuật dường như ít bị ảnh hưởng bởi sự kiểm soát và kỷ luật vị trí của Guardiola.

Arteta trải qua nhiều giai đoạn khó khăn, đặc biệt khi Arsenal chỉ giành 14 điểm qua 14 vòng đầu Ngoại hạng Anh mùa 2020-2021. HLV Tây Ban Nha khi đó dựa vào sự tỏa sáng của các cá nhân, đáng kể là Pierre-Emerick Aubameyang, để tìm kiếm kết quả.

Trong hai mùa đầu Arteta làm việc trọn vẹn ở sân Emirates, khi Arsenal lần lượt cán đích thứ tám và thứ năm Ngoại hạng Anh, đội hình thường xuyên được thay đổi bao gồm 3-4-3 và 4-2-3-1, trong khi tỷ lệ kiểm soát bóng trung bình của họ (53,5% và 52,8%) phản ánh cách tiếp cận chiến thuật thiên về chiều dọc hơn, được thiết kế để phù hợp với những cầu thủ như Alexandre Lacazette và Aubameyang.

Nhưng mùa trước và mùa này, Arsenal thực sự của Arteta đã nổi lên, trông rất giống Man City của Guardiola. Hiện họ sử dụng hệ thống 4-3-3 với sơ đồ tiền vệ giống Man City, ưu tiên cầm bóng (trung bình 61,9%) và kiểm soát phòng ngự để bóp nghẹt đối thủ.

Trận Arsenal 1-2 Man City năm 2022 đặt ra khuôn mẫu mới

Việc Arteta dần xây dựng đội hình với những con người mong muốn và điều chỉnh chiến thuật đồng nghĩa với việc có rất ít điểm để phân tích các trận đấu giữa Arteta và Guardiola trước mùa giải 2022-2023. Nhưng ở màn đấu trí thứ hai vào mùa 2021-2022, chiến thắng 2-1 cho Man City vào ngày 1/1/2022, khởi đầu cho một bước ngoặt đối với Arsenal của Arteta.

Arsenal gây sốc cho Man City khi đẩy cao đội hình, pressing một kèm một và áp đảo Rodri – người không nhận được nhiều sự hỗ trợ ở trung tâm hàng tiền vệ. Có lẽ Guardiola tự tin nhập cuộc cởi mở sau khi đánh bại Arteta với tỷ số 5-0 ở trận lượt đi. Nhưng đây là cách tiếp cận sau lầm khi Martin Odegaard và Thomas Partey áp đảo Rodri.

Nhưng Arsenal – tập thể vẫn non nớt và đang trong quá trình chuyển giao – đã gục ngã trong hiệp hai. Việc phạm lỗi ngớ ngẩn trong vòng cấm cùng chiếc thẻ đỏ của Gabriel Magalhaes giúp Man City thắng ngược 2-1. Nhưng trận đấu này đã đặt ra một khuôn mẫu mới, và khiến Guardiola lo lắng.

Thử nghiệm của Guardiola

Ở lần gặp Arteta kế tiếp vào tháng 2/2023, khi Man City thắng 3-1, Guardiola gây bất ngờ khi sử dụng sơ đồ 3-2-2-3 lạ lẫm với Bernardo Silva ở vị trí hậu vệ trái/tiền vệ trung tâm. “Tôi đã thử một điều gì đó mới và nó thật kinh khủng”, HLV Tây Ban Nha thừa nhận sau trận. “Sang hiệp hai, chúng tôi thi đấu đúng với chính mình hơn”.

Arsenal khai thác triệt để cánh của Silva khi Jack Grealish dâng cao và không hỗ trợ phòng ngự. Trong ví dụ điển hình dưới đây, Grealish và Silva quá mất kết nối, tạo điều kiện cho Saka dễ dàng lấy bóng và rê vào trung lộ, vượt qua chính Silva tạo cơ hội.

Guardiola cố gắng tạo hệ thống chật hẹp cả khi có bóng và không có bóng, phản ứng rõ ràng với cách mà Arsenal ép sát trong phạm vi hẹp đã làm tổn thương Rodri bị cô lập trong trận vào đầu năm 2022. Nhưng Arteta đã đoán được cách tiếp cận này và khéo léo thay đổi tình thế bằng cách đá rộng hơn.

Sau khi Arsenal kiểm soát bóng 59% trong 45 phút đầu, Guardiola chuyển sang sơ đồ 4-3-3 quen thuộc trong hiệp hai, đẩy Silva ra cánh, và Man City lấy lại quyền kiểm soát. Gabriel Magalhaes mắc sai lầm, Man City vượt lên và Arsenal không thể lật ngược thế cờ.

Guardiola giải mã lối chơi kèm người của Arsenal

Ở hai lần đối đầu kể trên, Arsenal đều lấn lướt Man City và Guardiola chỉ thắng nhờ tận dụng các lỗi cá nhân của đối phương. Nhưng HLV Tây Ban Nha đã giải mã lối chơi của Arteta ở lần gặp kế tiếp, làm nên chiến thắng 4-1 trên sân Etihad vào tháng 4/2023.

Theo hình ảnh bên dưới, Man City dụ Arsenal dâng cao, rồi Kevin De Bruyne lẻn vào phía sau tuyến pressing của đối thủ, sẵn sàng đón bóng khi Erling Haaland nhận đường chuyền dài theo lối chơi trực diện hơn bình thường rất nhiều.

Chủ nhà ghi hai bàn nhờ các pha tấn công nhanh và dọc nhờ De Bruyne và Haaland, lao vào khoảng trống giữa hàng thủ và hàng tiền vệ của Arsenal, tận dụng chính việc pressing tầm cao của đối thủ để thắng và tạo bước ngoặt trong cuộc đua vô địch.

“Khi họ đá một kèm một, chúng tôi chỉ cần chuyền bóng dài hơn vì không còn khoảng trống để thực hiện những đường chuyền ngắn”, De Bruyne nói sau trận. Còn Guardiola cho biết: “Sự kết nối giữa De Bruyne và Haaland thật phi thường và hôm nay chúng tôi đã cố gắng tận dụng nó nhiều nhất có thể”.

Chiến thắng đầu tiên của Arteta trước Guardiola tại Ngoại hạng Anh

Có lẽ nhận ra rằng việc pressing tầm cao, một kèm một đã bị Guardiola giải mã, Arteta tỏ ra thận trọng hơn đáng kể trong trận lượt đi mùa này. Cách tiếp cận này đã hiệu quả, mang lại chiến thắng 1-0 cho Arsenal.

Cả hai đội thi đấu chậm chạp, thiếu sự linh hoạt thực sự trước đối thủ thận trọng và không muốn tấn công với số lượng lớn. Khác biệt chỉ tới với cú sút đập người đổi hướng của Gabriel Martinelli. Thông số bàn thắng kỳ vọng (xG) của cả hai đội trận này chỉ là 0,9 – thấp hơn ít nhất ba lần so với bất kỳ trận đấu nào trong ba lần gặp nhau trước đó.

Lối chơi của Man City cũng bị ảnh hưởng bởi sự vắng mặt của bộ đôi trụ cột Rodri và De Bruyne. Nhưng sự thận trọng của Arsenal là một điểm khác biệt đáng chú ý và là lý do giúp Arteta giành chiến thắng đầu tiên trước người thầy tại Ngoại hạng Anh.

Trận thứ tư liên tiếp, mô hình chiến thuật là phản ứng rõ ràng của màn đấu trí trước đó. Đây là dấu hiệu chắc chắn rằng Arteta và Guardiola đã tạo nên một cuộc đối đầu mang tính biểu tượng ở Ngoại hạng Anh.

Điều gì chờ đợi trên sân Etihad hôm nay?

Theo Alex Keble, đây nhiều khả năng sẽ là một trận đấu căng thẳng và thận trọng khác. Arteta khó mạo hiểm dâng cao đội hình pressing khi làm khách tại Etihad, và nhiều khả năng sẽ sử dụng bộ đôi tiền vệ Jorginho – Declan Rice lùi sâu để cố gắng kiềm tỏa khả năng kết nối của De Bruyne – Haaland.

Hơn nữa, đây là trận đầu sau đợt nghỉ quốc tế và mọi thứ có thể chậm hơn bình thường một chút khi đội kết nối lại. Do đó, việc áp dụng chiến thuật thận trọng là cách an toàn nhất để giảm thiểu sai sót và kiểm soát dần cuộc chơi.

Khoảng cách giữa hai đội chỉ là một điểm và mùa giải còn 10 vòng, cả Man City và Arsenal đều không nhất thiết phải thắng. Điều đó một lần nữa báo hiệu trận đấu trầm lắng hơn và có ít bàn thắng.

Đến lúc này, Guardiola biết Arteta là đối thủ xứng tầm và sẽ không thể chấp nhận rủi ro. Lần đầu tiên, họ bước vào trận đấu với tư cách ngang bằng, không đội nào vượt trội. Ở một mức độ nhất định, điều đó sẽ thiết lập lại sự cạnh tranh, biến đây thành sự khởi đầu cho kỷ nguyên hậu Klopp mới ở Ngoại hạng Anh.

Hồng Duy (theo premierleague.com)