Ancelotti thành công nhờ đi ngược xu hướng chiến thuật?

“Ancelotti được coi là nhà quản lý giỏi nhất, hiếm khi được đánh giá cao về năng lực chiến thuật. Nhưng khi cách chức vô địch Champions League lần thứ năm trên cương vị HLV chỉ một chiến thắng, có lẽ Ancelotti biết điều gì đó mà các đồng nghiệp nổi tiếng không biết?”, Sky Sports đặt vấn đề.

Real sử dụng hệ thống nào khi thắng Liverpool ở chung kết Champions League 2022? Ngay cả Ancelotti cũng không thể trả lời câu hỏi này. “Nếu bạn hỏi tôi chơi trận chung kết ở Paris như thế nào, 4-3-3 hay 4-4-2, tôi sẽ trả lời rằng tôi không biết”, HLV Italy nói.

Ancelotti là khác biệt trong thời đại của những HLV thiên về chiến thuật, đang được thống trị bởi Pep Guardiola và các trò cũ. Từ Mikel Arteta, người giúp Arsenal trở lại cạnh tranh chức vô địch Ngoại hạng Anh, Xabi Alonso – người vừa cùng Leverkusen lập kỷ lục vô địch Bundesliga với thành tích bất bại, đến Vincent Kompany – người vừa nhậm chức HLV Bayern, hay Enzo Maresca – tân HLV của Chelsea, tất cả đều có sợi dây liên kết và cùng một hệ tư tưởng.

Nhưng việc Ancelotti vẫn đang gặt hái thành công tại Real cho thấy vẫn còn một con đường khác. Lối chơi của Real dưới trướng nhà cầm quân Italy có cảm giác khác biệt, lỏng lẻo hơn và ít được lập trình hơn. Nhưng Ancelotti là HLV duy nhất thắng Guardiola ở vòng knock-out Champions League trong năm mùa gần nhất, và ông còn làm điều đó tới hai lần.

Câu hỏi đặt ra là điều gì khiến Ancelotti gặt hái thành công như vậy? Mọi nỗ lực giải thích sự thành công này thường bắt đầu và kết thúc bằng kỹ năng quản lý con người của nhà cầm quân 64 tuổi, như từng được đúc kết trong tựa đề cuốn tự truyện của ông “Lãnh đạo tĩnh lặng: giành lấy trái tim, tâm trí và thành công”.

“Với tôi, Ancelotti là HLV giỏi nhất”, Kaka – danh thủ đoạt Quả Bóng Vàng 2007 dưới trướng ông thầy Italy tại AC Milan – nói với Sky Sports. “Theo tôi, đặc điểm ấn tượng nhất của Ancelotti là khả năng quản lý con người. Điều này rất quan trọng. Tất nhiên, ông ấy giỏi về chiến thuật và hiểu trận đấu cũng như mọi thứ, nhưng điều khác biệt là cách ông ấy quản lý các cầu thủ”.

Khi còn là một HLV trẻ tại Parma năm 1997, Ancelotti có cơ hội ký hợp đồng với Roberto Baggio từ Milan – ngôi sao lớn nhất của bóng đá Italy lúc đó. Nhưng Ancelotti từ chối, vì Baggio không thể thích nghi với hệ thống 4-4-2 vốn là bất khả xâm phạm đối với ông, từ khi là học trò của Arrigo Sacchi.

Nhưng về sau, ông không cứng nhắc với nguyên tắc đó. Khi được hỏi liệu có từng gặp vấn đề với Cristiano Ronaldo ở Real Madrid hay không, HLV Italy đáp: “Không hề, Ronaldo đã giải quyết vấn đề cho tôi”. Thực tế chứng minh điều đó, Ronaldo tỏa sáng giúp Real vô địch Champions League năm 2014, còn Ancelotti lập kỷ lục vô địch ba lần đoạt danh hiệu này. Sau này, ông trở thành HLV duy nhất bốn lần vô địch Champions League cũng như trở thành HLV đầu tiên đăng quang cả năm giải VĐQG hàng đầu châu Âu.

Có mối nghi ngờ dai dẳng rằng thành công của Ancelotti là nguồn gốc gây khó chịu cho những người bị ám ảnh về mặt chiến thuật, cho rằng công việc của ông có thể bị coi là nhàm chán. Hè 2023, khi Sky Sports hỏi ý kiến nhiều HLV về những sáng tạo chiến thuật nhất trong số các đồng nghiệp, những người có ý tưởng sẽ định hình tương lai của bóng đá – Guardiola và Roberto De Zerbi – là những lựa chọn phổ biến nhất, trong khi Ancelotti không được nhắc đến.

Nhưng thật sai lầm nếu những HLV này cho rằng thành công của Ancelotti đến nhờ sự tỏa sáng của các cầu thủ. Sự tự do, được Jude Bellingham nhận định, là nguyên nhân chính giúp anh có mùa giải ra mắt rực rỡ trong màu áo Real, cũng là chiến thuật.

Hãy xem xét các vị trí trung bình ở biểu đồ chuyền bóng trong trận Real gặp Bayern ở bán kết lượt về Champions League. Rodrygo được cho là tiền vệ cánh phải nhưng thường xuyên dạt trái để phối hợp với đồng hương Vinicius.

Không thể tưởng tượng Guardiola áp dụng chiến thuật như vậy. HLV Tây Ban Nha từng đặt những chiếc nón trên sân tập để nói rõ với các cầu thủ chạy cánh rằng họ không được phép vượt ra ngoài khu vực đó. Nhưng sự tự do là một phần thiết yếu của Ancelotti, và là lý do phép màu lại xảy ra.

HLV 64 tuổi giải thích rõ ràng về điều này: “Nếu Vinicius hoặc Rodrygo cảm thấy thoải mái hơn khi thi đấu ở cánh nhiều hơn một chút lúc đội đang cầm bóng, thì tôi sẽ không bảo họ phải giữ vị trí ở khu trung tuyến. Bởi vì đó là cách giải thích và nhìn nhận cá nhân về trận đấu”.

Ancelotti muốn khơi dậy sự sáng tạo ở những cầu thủ đẳng cấp thế giới, khuyến khích tính tự phát có thể giúp họ trở nên khác biệt. Có lẽ bằng trực giác, ông nhận ra rằng con người có khả năng tìm ra giải pháp mà cách tiếp cận được lập trình, và nguyên tắc hơn có thể không làm được.

Không bóp nghẹt tài năng chính là chiến thuật của Ancelotti. Tài năng không ở đó để được khai thác mà được giải phóng. Không có bóng, Real vẫn thi đấu kỷ luật và chặt chẽ. Họ thể hiện rõ điều này qua việc khắc chế thành công Man City ở tứ kết Champions League. Nhưng một khi đã kiểm soát được bóng, đó là lúc các cầu thủ được tự do sáng tạo.

“Tôi không muốn lấy đi sự sáng tạo của mọi người”, Ancelotti nói. “Sai lầm mà thế hệ HLV mới mắc phải là cung cấp quá nhiều thông tin cho các cầu thủ trong trận đấu với bóng, và điều này làm mất đi sự sáng tạo. Việc chỉ ra cho cầu thủ vị trí khi không có bóng là một chuyện. Khi không có bóng, bạn phải cung cấp rất nhiều thông tin vì đội phải duy trì sự tập trung, hy sinh và chơi tập thể. Nhưng khi có bóng, mọi thứ phụ thuộc vào sự sáng tạo của các cầu thủ”.

Triết lý này nằm ở khâu quản lý con người. Có những người thắc mắc tại sao Real lại thường xuyên chiến thắng, dù họ thường gặp khó đến những phút cuối cùng. Một số người cho rằng đó là DNA và là lịch sử của Real. Nhưng lối chơi tự do của Ancelotti cũng có những lợi ích về mặt tâm lý.

Việc giữ vị trí và tin tưởng vào hệ thống mang lại sự chắc chắn hơn cho các cầu thủ. Hãy làm đúng nhiệm vụ và bàn thắng sẽ tới. Nhưng được tin tưởng để biến mọi việc thành hiện thực, được khuyến khích trở thành sự khác biệt, nỗ lực tìm kiếm giải pháp, điều đó có thể thực sự mang lại sức mạnh. Và chiến thuật này có thể tiếp tục đưa Ancelotti và Real tới vinh quang Champions League.

Hồng Duy