Tôi nhận cuộc gọi từ một cán bộ cấp phòng ở địa phương, báo rằng trưa hôm sau, lãnh đạo của anh muốn gặp sếp người Anh – cũng là người đại diện công ty tôi – tại trụ sở cơ quan anh.
Tôi hỏi có thể cho tôi biết trước nội dung cuộc gặp là gì để chúng tôi chuẩn bị không, nhưng anh chỉ nói cứ lên rồi sẽ trao đổi sau.
Chúng tôi đến nơi đúng hẹn. Người liên hệ hôm trước sắp xếp cho chúng tôi ngồi ở phòng tiếp khách, bảo đợi sếp – còn đi họp trên tỉnh. Phải một giờ sau, khi khách đã uống hết ấm trà, chủ mới về. Ông bắt tay, xin lỗi và mời chúng tôi vào phòng riêng.
Tại đó, sau khi thăm hỏi xã giao, ông nói, hôm nay mời chúng tôi lên chỉ là việc cá nhân. Ông muốn giới thiệu nhà cung cấp nguyên liệu đầu vào cho một mặt hàng mà chúng tôi sản xuất. Sếp tôi miễn cưỡng trả lời rằng họ cứ liên hệ, nếu giá cả, chất lượng và dịch vụ tốt, chúng tôi sẽ cân nhắc. Hôm sau, nhà cung cấp gọi điện cho tôi.
Chúng tôi vẫn nhận được những cuộc gọi như vậy trong công việc của mình. Ở một số địa phương, cán bộ nhà nước đang tham gia kết nối, bắc cầu xúc tiến một cách không chính thức cho sự hợp tác giữa các nhà cung cấp với doanh nghiệp trên địa bàn, nhất là những doanh nghiệp nước ngoài mà họ biết đang ăn nên làm ra, có quy mô, tiềm lực.
Một số người có “sân sau” trên hàng loạt lĩnh vực mà gần như các công ty đều có nhu cầu mua bán, sử dụng: dịch vụ vận tải, xử lý chất thải, bảo hộ lao động, thực phẩm, xây dựng, bảo trì, dịch vụ giấy tờ hồ sơ pháp lý… Được “đưa lời” bởi những người có quyền lực, các đơn vị này có lợi thế hơn đối thủ cùng lĩnh vực trong cuộc cạnh tranh giành hợp đồng làm ăn.
Vẫn có những cuộc “se duyên lành”, tạo nên các mối quan hệ tốt đẹp giữa hai phía. Nhưng vấn đề là: sẽ rất khó xử nếu phải từ chối nhã ý kết nối của lãnh đạo địa phương với các đối tác không phù hợp. Vì họ là những người đứng đầu các cơ quan quản lý hoạt động của doanh nghiệp trên địa bàn. Nếu gây mếch lòng, doanh nghiệp có thể gặp khó khăn trong các đợt thanh tra, kiểm tra hoặc các buổi làm việc tương tự. Chuyện xung đột lợi ích ở đây là rất rõ ràng.
Tôi đã làm việc với chính quyền nhiều địa phương, không phải ở đâu cũng có những cuộc gọi khó xử.
Tại TP HCM, tôi làm việc trong khoảng 10 năm cho một doanh nghiệp rất lớn, thường xuyên xuất hiện trong các cuộc vinh danh của chính phủ và địa phương. Công ty cũ của tôi nằm trong khu chế xuất, sản xuất công nghệ cao, nhưng sử dụng nhiều nhân công và tiêu thụ rất nhiều sản phẩm, dịch vụ của các nhà cung cấp bản địa.
Tôi hiếm khi nhận được cuộc gọi hay cuộc gặp nào không liên quan đến công việc. Khi doanh nghiệp cần tư vấn, giúp đỡ mà chủ động liên hệ, cán bộ phụ trách phần lớn tận tâm và mẫn cán. Đặc biệt tôi chưa từng thấy cán bộ ghé thăm công ty bất thường. Đó là ấn tượng hết sức đẹp đẽ của tôi về chính quyền và các cơ quan nhà nước ở TP HCM. Mặc dù tôi cũng hiểu rằng, không phải khu vực nào ở thành phố này cũng chỉ có những cán bộ mẫu mực như vậy.
Ở những tỉnh thành khác tôi làm việc, mức độ kiến tạo, hỗ trợ doanh nghiệp vẫn có sự khác biệt lớn so với TP HCM.
Trong khoảng ba thập kỷ qua, từ góc độ thể chế, chúng ta đã nhận thấy nhiều nỗ lực quan trọng của Đảng và Nhà nước trong việc cải thiện môi trường đầu tư nước ngoài. Gần đây nhất, Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân thật sự là một “cú hích” mang tính bước ngoặt, hứa hẹn mở ra một không gian phát triển mới cho các doanh nghiệp trong nước.
Tuy nhiên, từ trải nghiệm thực tế của một người đã lăn lộn trong môi trường FDI ở miền Nam ngót 20 năm, tôi còn thấy một khoảng cách đáng kể giữa chính sách vĩ mô và thực thi chính sách ở cấp địa phương.
Cũng 20 năm qua, VCCI đã khảo sát và công bố thường niên Chỉ số Năng lực Cạnh tranh Cấp tỉnh (PCI) – công cụ quan trọng để đánh giá mức độ hài lòng của doanh nghiệp đối với môi trường kinh doanh tại các địa phương ở Việt Nam. Năm 2024, TP HCM chỉ đứng gần cuối Top 30 nhưng có điểm sáng ở các chỉ số như tiếp cận đất đai, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp và đào tạo lao động. Các tỉnh khác như Long An, Bà Rịa – Vũng Tàu, Tây Ninh cũng có nhiều cải thiện. Dù vậy, với vị trí của một khu vực có đóng góp lớn vào GDP của cả nước, sự biến đổi về chất lương môi trường kinh doanh vùng Đông Nam Bộ và Đồng bằng Sông Cửu Long cần nhanh và rõ rệt hơn.
Trên thực tế, bằng nhiều cách hữu hình và trá hình, ở các địa phương, một số cán bộ quản lý vẫn đang gây ra nhiều khó khăn cho doanh nghiệp, đi ngược lại chủ trương của Đảng và Chính phủ.
Doanh nghiệp đang kỳ vọng Nghị quyết 68 sẽ đi vào cuộc sống thông qua những điều đơn giản và bình dị nhất, chẳng hạn: không còn tâm lý e ngại, “cực chẳng đã” khi đến làm việc ở các cơ quan công quyền; không phải cảm thấy khó xử trước những mối quan hệ xung đột lợi ích được bọc dưới cái vỏ “thúc đẩy kết nối hợp tác”…
Một khi các địa phương lấy tinh thần phụng sự để đối đãi với doanh nghiệp và gây dựng được niềm tin vững chắc từ doanh nghiệp, lo gì các loài chim lớn trong thiên hạ không tìm về đất lành xây tổ. Và lo gì không có những thương hiệu mang tầm vóc khu vực, thế giới, từ đó mà đi ra.
Đặng Quỳnh Giang
Nguồn tin: https://vnexpress.net/nhung-cuoc-goi-kho-xu-4890657.html
