Review – ‘The Holdovers’ – tình người sưởi ấm mùa đông

* Bài viết tiết lộ nội dung phim

Tác phẩm do Alexander Payne đạo diễn, lấy bối cảnh năm 1970 ở trường nội trú cho nam sinh Barton tại vùng New England (Mỹ). Khi kỳ nghỉ đông đến, giáo viên dạy lịch sử Paul Hunham (Paul Giamatti đóng) có nhiệm vụ giám sát những học sinh không thể về nhà, trong đó có Angus Tully (Dominic Sessa). Trong lúc những người khác khó chịu vì bị ở lại, đầu bếp Mary Lamb (Da’Vine Joy Randolph đóng) chọn dành thời gian tại trường sau khi con trai, một cựu học sinh Barton, qua đời trong chiến tranh.

Phim có cách kể chuyện nhẹ nhàng, đào sâu tâm lý nhân vật. Theo Far Out Magazine, điều khiến The Holdovers thu hút khán giả nằm ở sự đơn giản trong cách tường thuật, tập trung vào mối quan hệ giữa ba người. Những cảm xúc của họ dần bộc lộ, từ xung đột, thấu hiểu cho đến ủng hộ nhau. Khi các nút thắt được tháo gỡ, họ nhận ra mục đích sống, tiếp tục tìm niềm vui mới.

Paul là người thầy nghiêm khắc, luôn tuân thủ nguyên tắc, còn Angus đến từ gia đình có cha mẹ ly hôn và từng bị đuổi khỏi ba trường trung học trước khi đến Barton. Thay vì tận hưởng kỳ nghỉ, Paul bắt sinh học sinh phải học bài và chơi thể thao, khiến Angus bức xúc, muốn thoát khỏi sự giám sát. Ban đầu, thầy trò không tìm được tiếng nói chung, thường xuyên mâu thuẫn. Sau khi trải qua nhiều tình huống, Paul và Angus có cơ hội thấu hiểu lẫn nhau.

Khi Angus nói thầy giáo có mùi tanh giống cá, Paul tiết lộ mắc bệnh trimethylaminuria (hội chứng mùi cá ươn – một chứng rối loại chuyển hóa hiếm gặp). Sau đó, Angus chuyển sang giọng điệu nhẹ nhàng, xin lỗi thầy.

Đầu bếp Mary là chất xúc tác trong câu chuyện của hai thầy trò. Không giống Paul và Angus – đều thuộc tầng lớp tri thức, Mary là người lao động chân tay, hàng ngày cặm cụi làm việc trong canteen trường.

Lúc tâm sự với Paul, người đầu bếp nhiều lần thể hiện nỗi bức xúc trước sự phân biệt giai cấp và chủng tộc mà mình phải chịu đựng. Mary cảm thấy bất công vì một số học sinh đến từ những gia đình giàu có, học lực kém ở Barton lại trúng tuyển Đại học Harvard. Ngược lại, con trai của Mary – một trong những học sinh giỏi nhất trường – nghỉ học vì không đủ tiền đóng học phí, sau đó tham chiến ở Việt Nam và phải bỏ mạng.

Collider đánh giá tác phẩm có sự tinh tế khi mô tả sự kết nối của con người trong bối cảnh Giáng sinh. Ngoài ra, phim phản ánh phản văn hóa của giới trẻ đầu thập niên 1970, đề cập đến kiểu tóc xù, những nam sinh tranh cãi về việc hút thuốc, hay sở thích nghe nhạc rock trong ký túc xá.

Dàn diễn viên là điểm cộng lớn, giúp tác phẩm ghi dấu ấn đậm nét với khán giả. Trong vai Paul Hunham, Paul Giamatti thể hiện tốt tâm lý nhân vật qua ánh mắt và giọng nói. Nửa đầu phim, diễn viên gây cười trong những trường đoạn đối thoại với học sinh. Gần về cuối, tài tử biến hóa cảm xúc, từ tức giận khi phát hiện học trò bỏ trốn đến ánh mắt thông cảm cho Mary. Trang Collider nhận xét: “Nghệ sĩ làm chủ bộ phim đến mức mọi lời nói của anh ấy đều lay động tâm hồn khán giả”.

Trên New York Post, Giamatti cho biết những kỷ niệm tuổi thơ giúp nghệ sĩ hóa thân vào vai diễn. Cha của diễn viên – Bart Giamatti – từng là hiệu trưởng Đại học Yale, nơi học sinh đến từ những gia đình giàu có theo học.

“Ở đó, có một số bậc cha mẹ không quan tâm hoặc không có thời gian đón bọn trẻ về nhà. Tôi nghĩ mình là giáo viên, từ đó tôi đặt cảm xúc của mình vào nhân vật”, Giamatti nói.

Trong khi đó, Da’Vine Joy Randolph gây ấn tượng với vai Mary Lamb. Nhân vật thu mình, không giao tiếp với người thân sau cái chết của con trai. Lễ Giáng sinh đầu tiên không có con bên cạnh khiến Mary suy sụp hoàn toàn. Theo Guardian, một trong những cảnh gây xúc động nhất phim là phân đoạn Mary cẩn thận gấp những bộ quần áo trẻ em và đưa chúng cho người em gái đang mang bầu.

ScreenRant đánh giá nghệ sĩ tập trung nắm bắt tâm lý nhân vật, bộc lộ nỗi đau qua vẻ mặt mệt mỏi, dáng đi chậm chạp. “Randolph xứng đáng với chiến thắng Nữ phụ xuất sắc Quả Cầu Vàng năm nay và là ứng viên hàng đầu cho giải Oscar”, trang này viết.

Diễn viên trẻ Dominic Sessa tròn vai trong dự án điện ảnh đầu tay. Sessa thể hiện sự lạnh lùng, cô độc của cậu thiếu niên bị gia đình bỏ bê, đồng thời kết hợp ăn ý với Giamatti trong những phân đoạn đòi hỏi chiều sâu tâm lý.

Âm nhạc trong phim gợi nhớ đến mùa lễ hội cuối năm, với nhiều bài hát kinh điển như White Christmas (The Swingle Singers), Silent Night (The Temptations), The Most Wonderful Time of the Year (Andy Williams).

Theo Deadline, đạo diễn Alexander Payne hình thành ý tưởng về The Holdovers sau khi xem Merlusse (1935) của Marcel Pagnol. Sau đó, Payne liên hệ với biên kịch David Hemingson để viết kịch bản. Trên Deadline, Hemingson tiết lộ một số cuộc hội thoại và phân đoạn trong phim được lấy cảm hứng từ cha mẹ và người chú của anh.

Trích đoạn ‘The Holdovers’

Tháng 8/2023, khi công chiếu lần đầu tại Liên hoan phim Telluride lần thứ 50, phim nhận điểm “tươi” 97% trên chuyên trang điện ảnh Rotten Tomatoes với 12 bài đánh giá, Metacritic cho điểm 82/100. Theo trang The Times of India, tác phẩm “khiến khán giả phải theo dõi từng chi tiết, đắm chìm trong thời kỳ xã hội thay đổi với nhiều biến động văn hóa”.

Nhà phê bình Peter Bradshaw của Guardian nhận xét The Holdovers là phim hay nhất của Alexander Payne kể từ Sideways (2004). “Tinh thần đặc trưng của điện ảnh Mỹ những năm 1970 được thể hiện ở kịch bản sắc sảo, tinh tế của David Hemingson”, Bradshaw viết.

Quế Chi