Tài xế công nghệ trên TikTok
Tài xế là những người giỏi kể chuyện. Điều đó phần nào giải thích lý do Mpo Bhabay, một tài xế công nghệ Gojek, thu hút được 250.000 người theo dõi trên TikTok nhờ các video sống động.
Trên nền tảng, người phụ nữ 44 tuổi chia sẻ câu chuyện về cuộc sống hàng ngày, từ những khó khăn khi làm tài xế đến cuộc sống của một người phụ nữ và một người mẹ trong xã hội Indonesia.
Trong khoảng thời gian ba năm, Bhabay đi từ việc làm đại diện miễn phí cho các thương hiệu đến kiếm được ba triệu rupiah (200 USD) cho mỗi video – hơn nửa tháng lương tối thiểu ở đô thị Jakarta, nơi cô sống.
Với tối đa bốn video được tài trợ mỗi tháng, thu nhập khi làm tài xế của cô cho một ứng dụng gọi xe – 50.000 rupiah (khoảng 3 USD) một ngày – là không đáng kể nếu so sánh. Với số tiền có thêm, cô mua một căn nhà và gần trả hết nợ.
“Tôi biến mọi thứ trở nên vui vẻ”, Bhabay nói với Rest of World. “Tôi làm điều đó một cách tự nhiên. Tôi nhìn thấy đề tài ở xung quanh mình và đăng nó lên”.
Bhabay là một phần trong nhóm tài xế công nghệ trở thành người có ảnh hưởng trên TikTok, một nhánh xu hướng đang phát triển không chỉ ở Indonesia mà trên khắp Đông Nam Á.
Họ ghi lại đời sống bằng TikTok và đôi khi lãng mạn hóa cuộc sống hàng ngày, với những cuộc gặp gỡ cảm xúc được lồng ghép bằng âm nhạc, những đoạn tự sự suy tư về các vấn đề xã hội và thậm chí là những tình huống lắt léo với cái kết đầy kịch tính.
Những video đôi khi đạt hàng triệu lượt xem đã chuyển thành hợp đồng quảng cáo và tài trợ béo bở cho tài xế.
Jesse Bouman, Giám đốc điều hành của Slice Group, nhà phát triển các công cụ cho nền kinh tế sáng tạo Indonesia, nói với Rest of World: “Lý do những tài xế thu hút nhiều sự chú ý là vì họ rất chân thực. Những nhà sáng tạo nội dung này đang trở thành doanh nhân”.
Trên toàn thế giới, các nền tảng gọi xe công nghệ ghi nhận doanh thu giảm sút . Những người như Bhabay phải đối mặt với lựa chọn khó khăn: Lái xe tới 12 giờ mỗi ngày để kiếm đủ tiền hoặc tìm kiếm thêm công việc bổ trợ khác.
Tạo nội dung cho TikTok đã nổi lên như một công việc dễ dàng, có thể làm được đối với bất kỳ ai có điện thoại thông minh, với sự giúp sức từ công cụ chỉnh sửa thân thiện với người dùng của chính TikTok là CapCut.
Những tài xế có tiếng trên mạng xã hội này cho biết, họ tìm ý tưởng khi lái xe và giao đồ ăn, đồng thời chỉnh sửa trong thời gian chờ đợi hoặc vào buổi tối.
Bhabay là một trong những người tiên phong. Là mẹ của chín đứa con, cô càng phải tháo vát. “Tôi làm tài xế và là người ảnh hưởng trên mạng xã hội để kiếm sống qua ngày”, Bhabay nói. “Tôi không thể chọn cái này hơn cái kia, vì tôi cần phải làm cả hai”.
Bhaya dí dỏm và tự tin, như thể kiếp trước cô từng là một diễn viên hài độc thoại. Trên TikTok, cô nói nhanh và hoạt bát, với nội dung trải dài từ cách giao tiếp với khách hàng đến trải nghiệm bản thân với tư cách là một thành viên trong nhóm Betawi, những người thường bị coi là thô lỗ và bất lịch sự.
Con đường nổi tiếng
Ở Việt Nam, những tài xế có ảnh hưởng không chỉ để có thêm thu nhập phụ trợ mà còn là tìm kiếm sự nổi tiếng trên mạng, một con đường thoát khỏi công việc hiện tại.
Năm nay, Hà Văn Công, tài xế Grab 25 tuổi, sống tại Hà Nội, đã đầu tư 15 triệu đồng cho thiết bị quay phim, trong đó có camera 360 độ. Anh bắt đầu làm video một cách nghiêm túc vào tháng 6.
Hai trong số các video của Công đã thu hút hơn một triệu lượt xem, trong đó có một video nói về sự vui vẻ khi giao những chiếc chìa khóa mà khách bỏ quên.
Với tấm bằng đại học chuyên ngành du lịch, anh tự tin trò chuyện bằng cả tiếng Việt và tiếng Anh với các vị khách đến từ Sri Lanka, Úc và Ireland, háo hức thể hiện sự hiếu khách.
Trong vòng một tháng kể từ khi ra mắt TikTok, Công nói một công ty quảng cáo đã đề nghị trả cho anh 750.000 đồng để thực hiện video được tài trợ về các sản phẩm bảo hiểm của Grab dành cho tài xế và hành khách.
Lướt qua những con phố nhộn nhịp của Hà Nội với chiếc camera gắn trên xe, video trên kênh của Công thuật lại những nguy hiểm khi lái xe máy trong thành phố và chính sách bảo hiểm của Grab đã giúp anh yên tâm thế nào.
“Tôi muốn làm những video vui nhộn chia sẻ về cuộc sống của một tài xế và xây dựng thương hiệu của riêng mình”, Công nói. Anh hy vọng sẽ kiếm tiền từ kênh cá nhân mà đến nay đã thu hút khoảng 6.800 người theo dõi.
Thue Quist Thomasen , Giám đốc điều hành Decision Lab, công ty nghiên cứu thị trường có trụ sở tại TP. HCM cho biết:
“Đã có cộng đồng đưa loại vlog này lên YouTube trong nhiều năm, thu hút từ hàng nghìn đến hàng triệu lượt xem. Bây giờ, TikTok đang mang đến nền tảng và đối tượng mới”.
Cho đi và nhận lại
Phạm Văn Mạnh, cũng là một tài xế ở Hà Nội, đã dành thời gian và công sức để xây dựng kênh TikTok riêng mình.
Năm ngoái, cùng với hai người bạn, anh đầu tư 70 triệu đồng vào sự nghiệp sáng tạo nội dung bằng cách mua một chiếc máy ảnh 360 độ, một chiếc mic và một chiếc MacBook.
Mạnh lái xe cho Grab mỗi sáng, lên ý tưởng nội dung và bảng phân cảnh trong khi các cộng sự của anh xử lý việc biên tập. Với tư cách là một nhóm, họ tung ra vài video mỗi tuần.
Các video trò chuyện của Mạnh với khách – từ những phụ nữ thất tình đến nhà đầu tư bất động sản – thu hút hàng chục nghìn lượt xem.
Đối với các video được tài trợ, anh tính phí 4 triệu đồng. Các hợp đồng đã thực hiện bao gồm chính sách bảo hiểm của Grab và một thương hiệu đồ uống có hương vị cà phê. Kênh của Mạnh có hơn 74.000 người theo dõi và anh đang trên đà đạt được mục tiêu 100.000 người trong năm đầu tiên.
Lái xe công nghệ “quá khắc nghiệt”, Mạnh nói với Rest of World. “Nếu không vì xây kênh, tôi đã bỏ nghề. Tôi rất đồng cảm với những người làm nghề xe ôm, họ lái xe từ 9 giờ sáng đến 11 giờ đêm”.
Bouman của Slice Group phân loại những tài xế này là người ảnh hưởng vi mô. Họ là những người sáng tạo nội dung có số lượng người theo dõi lên tới hàng chục nghìn.
Các nhà quảng cáo bị thu hút bởi các kênh như vậy, không chỉ vì cách tiếp cận lành mạnh mà còn mang tính cá nhân. “Người dùng sẽ không quan tâm nếu họ đính kèm quảng cáo để kiếm thêm tiền”, Bouman nói, “bởi vì bạn cảm thấy mình đang nhận những trải nghiệm từ video của họ. Và bằng cách ủng hộ quảng cáo, bạn có thể nhận được nhiều hơn nữa”.
