Ngành công nghiệp TP.HCM khởi đầu năm 2025 với sự sụt giảm đáng báo động. Theo Cục Thống kê TP.HCM, chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) tháng 01/2025 giảm 21,1% so với tháng trước và giảm 9,0% so với cùng kỳ năm 2024. Trong đó, ngành công nghiệp chế biến, chế tạo – động lực tăng trưởng quan trọng – giảm 9,3%, sản xuất và phân phối điện giảm 2,4%, cung cấp nước và xử lý nước thải giảm 6,0%. Đây là mức suy giảm lớn nhất trong nhiều năm, gây ra những lo ngại về triển vọng kinh tế của TP.HCM trong thời gian tới.
Chỉ số sản xuất công nghiệp TP.HCM tháng 01/2025: Suy giảm mạnh, ngành chế biến chịu ảnh hưởng lớn. Nguồn: Cục Thống kê TP.HCM, tháng 01/2025.
Điều đáng nói, sự sụt giảm này không chỉ đơn thuần là do yếu tố thời vụ mà còn bắt nguồn từ những vấn đề sâu xa hơn. Nguyên nhân chính đến từ sự kết hợp của nhiều yếu tố: tác động của kỳ nghỉ Tết Nguyên đán, sự suy yếu của nhu cầu tiêu dùng và xuất khẩu, chi phí sản xuất leo thang, tín dụng bị siết chặt và sự trì trệ trong đầu tư. Vậy những yếu tố này tác động ra sao?
Yếu tố thời vụ: Khi kỳ nghỉ Tết biến thành “cơn gió ngược”
Tháng 1 hàng năm luôn là giai đoạn các doanh nghiệp điều chỉnh sản xuất để phù hợp với lịch nghỉ Tết Nguyên đán. Tuy nhiên, mức sụt giảm trong năm 2025 nghiêm trọng hơn hẳn các năm trước, phản ánh những bất ổn lớn hơn trong nền kinh tế.
Theo Cục Thống kê TP.HCM, ngành công nghiệp chế biến, chế tạo giảm 9,3%, sản xuất kim loại giảm 42,4%, chế biến gỗ và sản xuất sản phẩm từ gỗ, tre, nứa giảm 44,2%, sản xuất cao su và plastic giảm 29,1%. Những ngành này đều có đặc điểm chung là sử dụng nhiều lao động, vì vậy khi lực lượng lao động nghỉ Tết dài ngày, hoạt động sản xuất bị gián đoạn đáng kể.
Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp có xu hướng đẩy mạnh sản xuất trước Tết để bù đắp cho thời gian nghỉ, dẫn đến sự sụt giảm mạnh ngay sau kỳ nghỉ. Điều này thể hiện rõ qua chỉ số tồn kho toàn ngành chế biến, chế tạo, giảm 11,4% so với cùng kỳ.
Dù yếu tố thời vụ có ảnh hưởng đáng kể, nhưng nó không thể giải thích hết mức suy giảm của ngành công nghiệp TP.HCM. Một vấn đề lớn hơn chính là sự yếu kém trong cầu tiêu dùng và xuất khẩu.
Cầu tiêu dùng và xuất khẩu suy yếu: “Cơn gió lạnh” từ thị trường quốc tế
Bên cạnh tác động thời vụ, ngành công nghiệp TP.HCM còn phải đối mặt với sự suy giảm của cả cầu trong nước và xuất khẩu. Theo Tổng cục Hải quan, kim ngạch xuất khẩu của TP.HCM trong tháng 01/2025 giảm 12,1%, trong đó các ngành xuất khẩu chủ lực như dệt may (-14,6%), da giày (-11,2%), điện tử (-9,8%) đều ghi nhận mức giảm sâu.
Những thị trường xuất khẩu chính như Mỹ, EU, Trung Quốc vẫn đang trong giai đoạn phục hồi chậm, làm giảm số lượng đơn hàng cho các doanh nghiệp tại TP.HCM. Khi nhu cầu tiêu dùng toàn cầu giảm, các doanh nghiệp sản xuất gặp khó khăn trong việc duy trì sản lượng.
Không chỉ xuất khẩu sụt giảm, thị trường nội địa cũng không khá hơn. Chỉ số tiêu thụ toàn ngành công nghiệp chế biến, chế tạo giảm 5,4%, phản ánh sức mua trong nước yếu kém. Nếu không có sự phục hồi mạnh mẽ từ tiêu dùng và thương mại quốc tế, ngành công nghiệp TP.HCM sẽ còn gặp khó khăn trong thời gian tới.
Chi phí sản xuất tăng cao và tình trạng thắt chặt tín dụng
Không chỉ bị ảnh hưởng bởi cầu yếu, các doanh nghiệp sản xuất còn chịu áp lực lớn từ chi phí đầu vào tăng cao. Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 01/2025 của TP.HCM tăng 4,29%, trong đó nhóm hàng nguyên liệu sản xuất tăng mạnh.
Ngành sản xuất kim loại giảm 42,4%, ngành hóa chất giảm 23,2%, phản ánh chi phí nguyên vật liệu tăng cao đã khiến doanh nghiệp khó duy trì lợi nhuận. Đồng thời, số lao động trong ngành chế biến, chế tạo giảm 0,7% so với tháng trước, cho thấy xu hướng thu hẹp quy mô sản xuất.
Thêm vào đó, tín dụng bị siết chặt cũng góp phần làm trầm trọng thêm tình hình. Theo Ngân hàng Nhà nước chi nhánh TP.HCM, tổng dư nợ tín dụng trong ngành công nghiệp chỉ tăng 12,6%, thấp hơn đáng kể so với mức trung bình của các năm trước.
Bên cạnh đó, vốn đầu tư từ ngân sách Nhà nước chỉ đạt 1.593 tỷ đồng, giảm 6,7% so với cùng kỳ. Khi nguồn vốn cạn kiệt, các doanh nghiệp khó có thể mở rộng sản xuất hoặc đầu tư vào máy móc, thiết bị hiện đại để nâng cao năng suất.
Triển vọng phục hồi: Hy vọng nào cho ngành công nghiệp TP.HCM?
Dù bức tranh tổng thể có nhiều gam màu tối, vẫn có những tín hiệu lạc quan. Một số ngành vẫn ghi nhận mức tăng trưởng tích cực, như sản xuất xe có động cơ tăng 16,8%, khai thác và xử lý nước tăng 3,3%.
Ngoài ra, Chính phủ và TP.HCM đã triển khai nhiều biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp, bao gồm giảm lãi suất tín dụng, đẩy mạnh đầu tư công, thúc đẩy xuất khẩu qua các hiệp định thương mại tự do (FTA). Nếu các chính sách này phát huy tác dụng, ngành công nghiệp TP.HCM có thể phục hồi từ quý II/2025.
Trong trung hạn, việc chuyển đổi sang mô hình sản xuất công nghệ cao, tối ưu hóa chuỗi cung ứng và nâng cao năng suất lao động sẽ là chìa khóa giúp ngành công nghiệp TP.HCM vững bước trước những biến động kinh tế toàn cầu.
>> Cắt giảm 20% quy định kinh doanh: Vì sao doanh nghiệp vẫn chưa hài lòng?
Nguồn tin: https://nguoiquansat.vn/nganh-cong-nghiep-tp-hcm-lao-doc-dau-nam-dau-la-nguyen-nhan-196899.html
