Áp lực tài chính và sự cần thiết phải tăng giá
Tăng giá điện bán lẻ của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) không chỉ đơn thuần là một quyết định kinh doanh mà còn xuất phát từ nhu cầu bức thiết nhằm cứu vãn tình trạng tài chính ngày càng khó khăn của tập đoàn.
Theo báo cáo của Khối Nghiên cứu – Công ty Cổ phần Chứng khoán MBS (MBS Research), năm 2023 chi phí sản xuất điện trung bình của EVN đạt 2.088 đồng/kWh, trong khi mức giá bán lẻ chỉ là 2.008 đồng/kWh. Khoảng chênh lệch này đã khiến EVN lỗ hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm, một con số đủ lớn để gây ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống điện quốc gia. Việc điều chỉnh tăng giá lên mức 2.103 đồng/kWh giúp EVN cải thiện lợi nhuận biên ở mức 15 đồng/kWh, một bước đi tối thiểu nhưng cần thiết để đảm bảo tính bền vững.
Biểu đồ so sánh giá bán bình quân và chi phí sản xuất điện trung bình giai đoạn 2018-2025. Nguồn: EVN, MBS Research.
Ngoài yếu tố tài chính, quyết định này cũng được thúc đẩy bởi nhu cầu tiêu thụ điện tăng mạnh trong giai đoạn tới. Theo Bộ Công Thương, mức tăng trưởng tiêu thụ điện dự kiến đạt từ 11% đến 13% vào năm 2025, vượt xa mức tăng trưởng nguồn cung chỉ khoảng 5%.
Sự mất cân đối này không chỉ gây áp lực lên EVN mà còn đòi hỏi các nhà máy điện phải tăng cường huy động từ các nguồn giá cao như điện khí LNG, vốn có chi phí sản xuất lớn nhưng lại cung cấp nguồn cung ổn định.
Cùng với đó, EVN cũng đang triển khai hàng loạt dự án nâng cấp hệ thống truyền tải, đặc biệt là đường dây 500kV mạch 3, để giải quyết tình trạng mất cân đối nguồn cung giữa các khu vực miền Bắc và miền Nam.
Năng lượng tái tạo: Triển vọng và những rào cản cần tháo gỡ
Năng lượng tái tạo đang nổi lên như một trụ cột chiến lược trong bức tranh năng lượng của Việt Nam. Theo báo cáo từ MBS Research, các cơ chế hỗ trợ như DPPA (Direct Power Purchase Agreement) và khung giá điện gió mới dự kiến triển khai vào năm 2025 sẽ tạo ra những cú hích mạnh mẽ cho lĩnh vực này. Nhu cầu phát triển điện gió được kỳ vọng đạt tốc độ tăng trưởng kép (CAGR) 30% từ năm 2025 đến 2030, với công suất lắp đặt dự kiến lên tới 30 GW, trong đó điện gió ngoài khơi chiếm ưu thế.
Dự báo nhu cầu phát triển điện gió và điện mặt trời tại Việt Nam giai đoạn 2019-2045. Nguồn: QHĐ8, MBS Research.
Các dự án lớn như điện gió Sơn Mỹ (2.250 MW) hay điện gió Cà Mau (1.200 MW) không chỉ là biểu tượng cho sự chuyển mình của ngành mà còn đặt ra thách thức lớn về vốn đầu tư. Theo tính toán của MBS Research, ngành năng lượng tái tạo sẽ cần tổng vốn đầu tư lên đến 48 tỷ USD giai đoạn 2025-2030, trong đó điện gió chiếm 58% và điện mặt trời chiếm 25%. Tuy nhiên, sự chậm trễ trong việc đàm phán giá và áp lực dòng tiền vẫn là những trở ngại chính khiến nhiều dự án không thể triển khai đúng tiến độ. Việc tăng giá điện bán lẻ được kỳ vọng sẽ giúp cải thiện môi trường đầu tư, đồng thời tăng khả năng hấp dẫn đối với các nhà đầu tư trong và ngoài nước.
Khung giá sơ bộ cho điện gió và điện mặt trời giai đoạn 2018-2025: So sánh với khung giá chuyển tiếp. Nguồn: EVN, MBS Research.
Điện khí LNG: Xu hướng tất yếu và những bài toán kinh tế
Trong bối cảnh nguồn cung khí nội địa suy giảm, LNG trở thành lựa chọn thay thế quan trọng cho các nhà máy điện khí tại Việt Nam. Theo dự báo của Bộ Công Thương, điện khí LNG sẽ chiếm 20% cơ cấu sản lượng điện vào năm 2030. Các dự án trọng điểm như Nhơn Trạch 3&4 (1.600 MW) và Hiệp Phước 1 (1.200 MW) là những minh chứng rõ nét cho sự ưu tiên phát triển của ngành.
Tuy nhiên, giá LNG nhập khẩu hiện tại dao động từ 12-14 USD/MMBtu, cao hơn 30%-50% so với khí nội địa, tạo áp lực lớn lên chi phí sản xuất điện. Để duy trì tính cạnh tranh, Chính phủ cần nhanh chóng thúc đẩy đàm phán các hợp đồng cung cấp LNG dài hạn, đồng thời có cơ chế hỗ trợ giá đối với các nhà máy mới. Ngoài ra, các vấn đề liên quan đến hạ tầng như kho cảng và hệ thống phân phối cũng cần được giải quyết triệt để nhằm tối ưu hóa chi phí.
Thủy điện và điện than: Truyền thống hay sự lỗi thời?
Dù đóng vai trò truyền thống trong cơ cấu năng lượng quốc gia, thủy điện và điện than đang đối mặt với những thách thức chưa từng có. Thủy điện, vốn là nguồn cung điện chi phí thấp, đang chịu tác động nặng nề từ biến đổi khí hậu. Dự báo từ Trung tâm Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho thấy pha La Nina sẽ kết thúc vào đầu năm 2025, khiến nguy cơ thiếu nước tăng cao, từ đó làm giảm sản lượng thủy điện. Trong khi đó, điện than tuy duy trì mức huy động cao tại các khu vực phía Bắc nhưng lại đối mặt với áp lực giảm phát thải theo các cam kết quốc tế.
Việc EVN tăng giá điện bán lẻ không chỉ là giải pháp ngắn hạn mà còn là nền tảng cho những chiến lược dài hạn. Luật Điện lực sửa đổi, được thông qua vào tháng 11/2024, đã tạo ra hành lang pháp lý rõ ràng, thúc đẩy thị trường điện cạnh tranh và mở rộng cơ hội cho năng lượng tái tạo. Bên cạnh đó, việc đầu tư 16 tỷ USD vào hệ thống truyền tải giai đoạn 2025-2030 sẽ giúp tăng cường tính ổn định và hiệu quả trong vận hành.
>> Giá điện năm 2025: Ẩn số giá nhiên liệu và hiện tượng El Niño
Nguồn tin: https://nguoiquansat.vn/evn-tang-gia-dien-ban-le-buoc-ngoat-quan-trong-cua-nen-kinh-te-190631.html
