Elon Musk thành công trong kinh doanh, nhưng kĩ năng quản trị nhân sự chỉ ở mức yếu kém?

Elon Musk, cái tên gắn liền với những công ty tiên phong như Tesla, SpaceX và X (trước đây là Twitter), được biết đến là một doanh nhân tài ba với khối tài sản khổng lồ. Tuy nhiên, cách quản lý nhân sự “sa thải rồi tái tuyển dụng” của ông đang là chủ đề gây tranh cãi, khiến giới chuyên môn đặt câu hỏi về hiệu quả thực sự trong cách điều hành doanh nghiệp của vị tỷ phú này.

Năm 2022, chỉ 6 tháng sau khi tiếp quản Twitter, Musk đã gây sốc khi sa thải gần 90% nhân viên. Đến nay, sau khi đổi tên Twitter thành X, Musk thừa nhận với CNBC rằng việc sa thải hàng loạt là một quyết định nóng vội và ông đang trong quá trình tái tuyển dụng một số vị trí. Tình huống tương tự cũng diễn ra tại Tesla, khi Musk sa thải gần 500 nhân viên phụ trách bộ phận Supercharger vào tháng 4/2023, sau đó Bloomberg đưa tin công ty đang tìm cách tuyển dụng lại một số vị trí.

Walter Isaacson, tác giả cuốn tiểu sử về Elon Musk, tiết lộ trong một cuộc phỏng vấn với Lex Fridman rằng chiến thuật sa thải và tái tuyển dụng là một phần trong triết lý quản lý “xóa bỏ – xóa bỏ – xóa bỏ” của Musk. Theo Isaacson, Musk tin rằng nếu không bổ sung lại 20% số lượng nhân sự bị sa thải ban đầu, thì có nghĩa là quyết định sa thải chưa đủ mạnh tay. Cách tiếp cận này vấp phải nhiều ý kiến trái chiều, cho rằng Musk đang áp dụng chiến thuật “thử và sai” một cách thiếu thận trọng, gây ảnh hưởng đến tâm lý và cuộc sống của nhiều nhân viên.

Các chuyên gia nhân sự nhận định rằng việc sa thải và tái tuyển dụng nhân viên một cách liên tục có thể gây tổn hại đến văn hóa doanh nghiệp, tạo ra môi trường làm việc thiếu tin tưởng và bất an. Alec Levenson, nhà khoa học nghiên cứu cấp cao tại Trung tâm Tổ chức Hiệu quả Marshall thuộc Đại học Nam California, chia sẻ với Business Insider: “Các tổ chức có thể hoạt động kém hiệu quả nhưng vẫn tồn tại được về mặt tài chính. Nếu bạn có lợi nhuận tốt, có lòng trung thành mạnh mẽ từ khách hàng thì bạn vẫn có thể có kết quả tài chính khả quan. Nhưng tôi đảm bảo rằng kết quả sẽ tốt hơn nhiều nếu thực hành quản lý được cải thiện và bạn có thể làm điều đó mà không ảnh hưởng đến lợi nhuận.”

Việc Elon Musk trực tiếp phê duyệt mọi đơn tuyển dụng mới tại Tesla cũng là một điểm đáng chú ý. Levenson cho rằng hành động này cho thấy sự thiếu tin tưởng của Musk đối với đội ngũ quản lý cấp trung. Thay vì tập trung vào tầm nhìn chiến lược, Musk lại sa đà vào những công việc vụn vặt, tạo nên một nút thắt trong quy trình tuyển dụng.

Phong cách quản lý có phần độc đoán của Musk cũng được thể hiện qua việc sa thải những nhân viên công khai bất đồng quan điểm. Tại X, Musk bị cáo buộc đã cho đội ngũ nhân sự rà soát tin nhắn nội bộ để tìm kiếm và sa thải những nhân viên có dấu hiệu chống đối. Tương tự, tại SpaceX, một nhóm nhân viên đã bị sa thải sau khi gửi thư ngỏ bày tỏ lo ngại về hành vi của Musk. Sự việc này đã khiến Ủy ban Quan hệ Lao động Quốc gia (NLRB) đệ đơn kiện Musk với cáo buộc sa thải nhân viên bất hợp pháp.

Levenson cho rằng, để giải quyết những bất đồng quan điểm trong nội bộ công ty, cần thiết lập kênh giao tiếp cởi mở, nơi nhân viên có thể bày tỏ ý kiến và đóng góp vào sự phát triển chung. Việc Musk sử dụng quyền lực để đàn áp những ý kiến trái chiều không những đi ngược lại với nguyên tắc quản trị nhân sự hiện đại mà còn có nguy cơ tạo ra môi trường làm việc ngột ngạt, kìm hãm sự sáng tạo và đổi mới.