Con người sẽ được sử dụng được 100% sức mạnh của bộ não?

Bộ não là cơ quan và vũ khí mạnh mẽ nhất của con người. Nó giống như một trung tâm chỉ huy tinh vi, điều phối hoạt động của nhiều bộ phận khác nhau trong cơ thể, cho phép “cỗ máy” phức tạp này của con người hoạt động một cách hoàn hảo. Đồng thời, bộ não mang lại cho con người khả năng tư duy, đổi mới và sáng tạo phi thường. 

Sở dĩ nền văn minh nhân loại đạt được những thành tựu rực rỡ như vậy hầu như đều nhờ vào bộ não. Có một câu nói được lưu truyền rộng rãi rằng chúng ta chỉ sử dụng 10% tiềm năng của bộ não. Điều này có nghĩa là 90% bộ não vẫn đang ngủ yên và chờ được phát triển. Ngay cả một thiên tài như Einstein cũng chỉ phát triển được khoảng 15% khả năng của bộ não. Có thể thấy, ngay cả đối với một “gã khổng lồ khoa học” như vậy thì tiềm năng của bộ não vẫn chưa được khai thác hết. Vậy điều gì sẽ xảy ra với nhân loại nếu chúng ta có thể phát triển và khai thác tối đa tiềm năng của bộ não? Nó sẽ trở thành một cái gì đó vượt xa người thường?

Tuyên bố “con người chỉ sử dụng 10% bộ não” có thể bắt nguồn từ cuối thế kỷ 19, nhưng nguồn gốc cụ thể của nó vẫn còn gây nhiều tranh cãi. Quan điểm này có thể xuất phát từ sự hiểu lầm hoặc mô tả quá đơn giản về chức năng não của một số nhà khoa học và nhà tâm lý học. 

Ví dụ, nhà tâm lý học nổi tiếng William James từng đề cập rằng chúng ta chỉ phát triển được một phần nhỏ tiềm năng của bộ não. Ý tưởng này đã được truyền bá rộng rãi trong văn hóa đại chúng và trở thành một từ thông dụng để truyền cảm hứng cho mọi người nhận ra tiềm năng của mình. Tuy nhiên, ý định ban đầu của James không phải đề cập đến việc sử dụng bộ não về mặt thể chất mà nhấn mạnh rằng tiềm năng của con người vẫn chưa được phát huy hết. 

Nghiên cứu khoa học thần kinh hiện đại đã bác bỏ rõ ràng tuyên bố “sử dụng 10% bộ não”. Nhà thần kinh học Barry Gordon chỉ ra: “Chúng ta thực sự sử dụng hầu hết mọi bộ phận của não và hầu hết các thành phần trong bộ não đều hoạt động mọi lúc”. Các kỹ thuật chụp ảnh não hiện đại như chụp cắt lớp phát xạ positron và chụp cộng hưởng từ chức năng đã được chứng minh rằng não thể hiện một mức độ hoạt động nhất định ngay cả trong khi ngủ.

Nghiên cứu mới nhất cho thấy mỗi phần của não thực hiện một chức năng cụ thể, cho dù đó là xử lý thông tin thị giác, điều phối các chuyển động hay thực hiện các hoạt động tư duy phức tạp. Ngay cả khi ở trạng thái nghỉ ngơi, não vẫn thực hiện nhiều hoạt động xử lý thông tin và duy trì sự sống cơ bản khác nhau. 

Điều đáng chú ý là dù bộ não chỉ chiếm 2% tổng trọng lượng cơ thể nhưng lại tiêu tốn khoảng 20% năng lượng của cơ thể. Hiện tượng này mâu thuẫn với nhận định chỉ có 10% bộ não được sử dụng. Nếu 90% vùng não không hoạt động thì những vùng này chắc chắn đã bị thoái hóa và biến mắt từ lâu trong quá trình tiến hóa. Vì vậy, không thể có một cơ quan nào chỉ được sử dụng 10%. 

Nếu não thực sự có 90% vùng chưa được sử dụng thì chắc chắn những tổn thương não nhỏ sẽ không gây ra hậu quả đáng kể. Tuy nhiên, không phải vậy. Một lượng lớn bằng chứng cũng cho thấy tổn thương nhỏ ở bất kỳ phần nào của não cũng có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng. Đây là bằng chứng cho thấy chúng ta sử dụng hầu hết mọi phần của bộ não.

Trong 2 triệu năm qua, bộ não con người đã tăng kích thước gần gấp ba lần. Sự thay đổi mạnh mẽ này đã mang lại cho chúng ta những khả năng chưa từng có để suy nghĩ, lập kế hoạch và đưa ra quyết định. Nhưng các nhà khoa học chỉ ra rằng sự tăng trưởng kích thước não không phải là không giới hạn. 

Nghiên cứu hiện đại đã phát hiện ra rằng kích thước não của con người hiện đại thực sự đã giảm khoảng 10% so với thời kỳ đồ đá. Khám phá này đã lật đổ niềm tin lâu đời. Các nhà khoa học tin rằng đây có thể là nguyên nhân khiến xã hội loài người ngày càng phức tạp. Với sự phát triển của trí tuệ tập thể, nhu cầu về năng lực não bộ của cá nhân sẽ giảm bớt. 

Mặc dù bộ não chỉ chiếm 2% trọng lượng cơ thể nhưng lại tiêu tốn tới 20% năng lượng. Yêu cầu năng lượng cao này hạn chế sự phát triển không giới hạn về kích thước não. Bộ não lớn hơn đòi hỏi nhiều năng lượng hơn, điều này có thể xung đột với nhu cầu năng lượng của phần còn lại của cơ thể. Do đó, sự tăng trưởng không giới hạn về kích thước não là không thực tế trong quá trình tiến hóa.

Mặc dù bộ não có thể không còn phát triển về kích thước nữa nhưng vẫn còn rất nhiều cơ hội để cải thiện tính phức tạp và hiệu quả của các chức năng của nó. Ví dụ, mạng lưới thần kinh ngày càng phức tạp của não có thể là chìa khóa để cải thiện trí thông minh. Nghiên cứu cho thấy hình dạng của não có thể có tác động lớn hơn đến chức năng của nó so với sự phức tạp của các kết nối thần kinh. Điều này có nghĩa là sự phát triển trong tương lai của bộ não con người có thể được phản ánh nhiều hơn ở việc tối ưu hóa và điều chỉnh các chức năng hơn là chỉ đơn giản là tăng khối lượng. 

Với sự phát triển của khoa học công nghệ, chúng ta kỳ vọng sẽ “nâng cấp” bộ não thông qua các phương pháp khoa học thần kinh và công nghệ sinh học để cải thiện tốc độ và hiệu quả xử lý thông tin. Ví dụ, thông qua công nghệ giao diện thần kinh, chúng ta có thể nâng cao trí nhớ hoặc khả năng học tập. Trong tương lai, con người có thể không còn chỉ dựa vào quá trình tiến hóa tự nhiên mà có thể đạt được những đột phá nhanh chóng về chức năng não thông qua các phương tiện công nghệ. Khi khoa học tiến bộ, chúng ta được kỳ vọng sẽ khám phá được những bí mật sâu xa hơn của bộ não và mở ra một kỷ nguyên mới của trí tuệ.

Trong khoa học viễn tưởng, việc sử dụng 100% trí não thường gắn liền với siêu năng lực. Lucy, nữ chính trong phim Lucy, vô tình sử dụng ma túy để kích thích tiềm năng của não, cuối cùng đạt mức sử dụng não 100% và sở hữu siêu năng lực như thần giao cách cảm và lấy đồ vật từ trên không trung. Mô tả này, mặc dù hấp dẫn, nhưng lại khác xa với thực tế. 

Nghiên cứu khoa học cho thấy con người sử dụng hầu hết các bộ phận của não trong cuộc sống hàng ngày. Mỗi vùng não đều có chức năng cụ thể riêng và não hoạt động cả trong trạng thái thức và ngủ. Mặc dù chúng ta không thể có được siêu năng lực bằng cách sử dụng 100% bộ não như trong phim khoa học viễn tưởng nhưng các nhà khoa học đang tìm cách giải phóng tiềm năng của bộ não. Nghiên cứu khoa học thần kinh đã tiết lộ sáu nguyên tắc cơ bản của tư duy đổi mới giúp chúng ta tận dụng các nguồn lực hiện có nhưng không hoạt động và giúp tạo ra các kết nối và giả thuyết nội tại mới thúc đẩy chúng ta học hỏi từ người khác, từ đó tạo ra những ý tưởng mới.

Các nhà khoa học cũng đã phát hiện ra một hiện tượng gọi là “sự dẻo dai thần kinh”, khả năng thay đổi và thích nghi của não. Điều này có nghĩa là với sự huấn luyện và kích thích thích hợp, chúng ta có thể cải thiện hiệu quả và chức năng của bộ não. Nghiên cứu mới cho thấy hình dạng của não có thể có tác động lớn hơn nhiều đến cách chúng ta suy nghĩ, cảm nhận và hành xử so với các kết nối thần kinh phức tạp của nó. 

Nhìn chung, bộ não con người là một kỳ quan đầy cảm hứng, có tiềm năng vượt xa sức tưởng tượng của chúng ta. Dù chúng ta có thể không có siêu năng lực như trong phim khoa học viễn tưởng nhưng thông qua việc học tập và rèn luyện không ngừng, chúng ta có thể khiến bộ não của mình đạt đến những tiềm năng cao hơn. Sự tiến hóa của não trong tương lai không chỉ là sự thay đổi sinh học mà còn là sản phẩm của tiến bộ văn hóa và công nghệ. 

Tham khảo: Zhihu