Tấm gương nhân ái trong golf Uganda

Mwesige qua thời thơ ấu ở miền Tây Uganda, trong gia đình thuần nông có tám con. Mwesige mới ba tuổi đã mất bố, tám năm sau đó thành trẻ mồ côi khi mẹ qua đời vì ung thư. Sau biến cố đau thương đó, Mwesige đến ở với một người anh, sớm bỏ học ở tuổi 11 để mưu sinh.

Cơ sở hạ tầng golf ở Uganda chưa chạm được mốc 20 sân, tính cả Toro Golf Club với chín hố do người Anh xây từ đầu thế kỷ 20. Nơi này cách chỗ ở của Mwesige ngày bé khoảng 8 km, cũng là chỗ làm đầu đời. “Bạn tôi kể chuyện đang làm caddie ở sân Toro rồi khuyên tôi thử”, Mwesige, nay 29 tuổi, kể lại trên Golf.com.

Thế là Mwesige tìm bộ quần áo tươm tất nhất để đi xin vác túi gậy ở Toro, và trúng tuyển ngay do sân đang cần người. Khi ấy, anh nhỏ con, gầy ốm nhưng phải vác túi gậy to và nặng, còn thù lao chuẩn chỉ là một USD cho chín hố. Dù vậy, đó là khoản thu nhập đáng kể so với đời sống vốn dĩ cơ cực.

Sau một thời gian ngắn, việc vác túi trở nên quá sức, Mwesige xin chuyển sang tìm bóng lạc. Vị trí mới cũng không kém phần vất vả, nhất là khi tác nghiệp ở hố 3. Đường golf này băng qua một hẻm vực phủ đầy cây cối. Giới hội viên Toro gọi đó là “thung lũng nước mắt”.

Ở đó, từ tinh mơ đến tối mịt Mwesige phải rà tìm bóng từng bụi cây đầy gai nhọn hay đám sậy châu Phi rậm rạp thường cao hơn đầu người. Mỗi lần tìm được một quả, anh như “bắt được vàng” vì khả năng kiếm được nửa USD khi bán lại.

Cũng trong quá trình tìm “kho báu”, Mwesige lại thấy chạnh lòng mỗi khi thấy rác bừa bãi. “Tôi gặp túi nhựa, chai nhựa, rất nhiều rác. Sân golf xanh tươi cho mọi người đến vui chơi. Thế mà họ nỡ lòng thải rác vô ý thức”, anh kể.

Với ý thức bảo vệ môi trường, Mwesige đã tự ghép luôn việc dọn rác với tìm bóng. Theo đó, cứ tìm được một quả, anh sẽ nhân đôi số rác cần “săn”. Thấy hành động thiết thực đó, nhiều caddie đã làm theo Mwesige.

Cũng nhờ vậy và ham học hỏi, uy tín của Mwesige ngày càng cao, đến mức được giới hội viên sân Toro giao nhiệm vụ “đại diện liên lạc” với cộng đồng địa phương.

Khi nhận vai trò như thế, Mwesige cũng chơi golf và nhanh chóng vào nhóm trình độ cao. Dù vậy, Mwesige bấy giờ lại ấp ủ ý tưởng khác. Đó là đưa những đứa trẻ, cũng xuất thân nghèo khó như anh vào thế giới golf để từ đó cho chúng cơ hội việc làm về sau hoặc ít nhất bồi dưỡng thể chất và tinh thần thêm lành mạnh. Mwesige nghĩ với định hướng đó biết đâu Uganda tương lai sẽ có golfer chuyên nghiệp hay chuyên gia quản lý hoặc huấn luyện…

Năm 2019, Mwesige trình bày đề án phát triển phong trào golf trẻ với hy vọng được Ban quản trị hội viên sân Toro hỗ trợ kinh phí. Tuy nhiên, bên đương quyền chỉ khen suông.

Thế là Mwesige tự thân vận động.

Giữa 2020, cao điểm dịch Covid-19, anh tung quảng cáo “học golf miễn phí” trên radio địa phương, sau khi được cấp một góc ở sân Toro làm chỗ thị phạm và nhờ được giảng viên Stephen Kasaija từng huấn luyện tuyển golf Uganda. Sáng ngày khai giảng, có khoảng 30 bé trai và gái đến tham dự. Học xong, chúng đã hỏi khi nào trở lại lớp.

Ngay chiều đó, Mwesige đã đưa cả lớp vào trung tâm thành phố để nhặt rác. Cảnh tượng ấy lập tức được đưa lên bản tin tối trên truyền hình địa phương. Mwesige xác định hoạt động giữ vệ sinh chung như thế thuộc “chiếc kiềng ba chân” trong chương trình huấn luyện golf trẻ, gồm kỹ năng chơi, sống và bảo vệ môi trường.

Bản thân Mwesige cũng đã dùng khoản tiết kiệm từ thời gian làm caddie ở sân Toro để đi học lại rồi lấy được chứng chỉ nông nghiệp bền vững. Gần đây, anh khai trương công ty chuyên ngành trồng trọt trong đô thị, qua đó tự chủ sản phẩm để vừa ăn vừa bán kết hợp hướng dẫn cách làm cho cộng đồng. Vì vậy, Mwesige, trên thực tế, đang sống dựa vào nghề nông và làm không công để golf trẻ phát triển.

Sự nghiệp đó nay đã thành Afriyea Golf Academy. Qua ba năm vận hành, học viện của Mwesige đã tiếp cận hơn 1.000 trẻ ở 31 trường tại miền Tây Uganda, quy tụ 13 HLV. Kết quả đó đã nhận đánh giá tích cực từ cấp quản lý golf thế giới. Cũng vì thế, Mwesige đã được mời đến chia sẻ kinh nghiệm và tìm cơ hội phát triển thêm tại Hội nghị golf quốc tế ở Scotland vào đầu 2023. Từ cầu nối đó, Afriyea có thêm nhiều nhà hảo tâm, tình nguyện viên cũng như kinh phí hoạt động.

Mwesige đang dẫn Afriyea đi lên khi golf Uganda tiến bộ đáng kể.

Nước này hiện có khoảng 1.400 người chơi thường xuyên nhưng trong số lượng khiêm tốn ấy đã xuất hiện nhân tố đột phá. Cách đây ba tháng, Ronald Rugumayo 31 tuổi, khi dự Kenya Open, trở thành golfer Uganda đầu tiên thoát cắt loại tại một sự kiện thuộc hệ thống giải golf hạng nhất châu Âu DP World Tour. Khi đó, Rugumayo đứng thứ 2.901 trên bảng golf chuyên nghiệp thế giới.

Rugumayo đội sổ thành tích Kenya Open 2024 nhưng chỉ việc thoát cắt loại ở đó, anh được giới golf quê hương xem là người hùng, qua cảnh đám đông cổ vũ nồng nhiệt từ xa cũng như lễ đón tưng bừng ở sân bay.

Rugumayo đã học đánh golf ở sân Toro, nơi Mwesige từng làm caddie, nhặt bóng lạc rồi ấp ủ định hướng đậm chất nhân văn trong môn này. Ngoài Mwesige, Uganda còn có Roger Sali cũng gieo mầm golf qua những lớp học dã chiến.

Quốc Huy