Người dân Việt Nam lần đầu được tiêm vắc xin não mô cầu thế hệ mới

Ngày 23.2, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC cùng Tập đoàn dược phẩm GSK (Anh) chính thức ra mắt và triển khai tiêm vắc xin thế hệ mới phòng viêm màng não do vi khuẩn não mô cầu nhóm B (Neisseria meningitidis B).

Sau gần 40 năm kể từ khi vắc xin phòng viêm màng não mô cầu nhóm B, C (Cu Ba) ra đời trên thế giới và đưa vào sử dụng nhiều năm, đây là lần đầu tiên Việt Nam mới có thêm một loại vắc xin phòng viêm não mô cầu nhóm B tương tự, được sản xuất theo công nghệ mới, tăng cao hiệu quả bảo vệ và an toàn khi sử dụng.

Theo bà Vũ Thị Thu Hà, Giám đốc Cung ứng của Hệ thống tiêm chủng VNVC, là đối tác chiến lược toàn diện của GSK, VNVC là hệ thống tiêm chủng đầu tiên tại Việt Nam có vắc xin viêm màng não do não mô cầu nhóm B thế hệ mới. Hiện 165 trung tâm VNVC trên toàn quốc đã triển khai tiêm vắc xin này cho hàng nghìn trẻ em và người lớn. Sự kiện có ý nghĩa quan trọng khi loại vắc xin viêm màng não mô cầu B, C đã ở trong tình trạng khan hiếm khá lâu trên thị trường khiến nhiều trẻ em chưa được tiêm theo phác đồ.

Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết, vắc xin não mô cầu B thế hệ mới được sản xuất theo công nghệ hiện đại, tiếp cận dựa trên hệ gen của khuẩn não mô cầu để phát triển vắc xin (reverse vaccinology), chứa bốn thành phần kháng nguyên cung cấp khả năng tiêu diệt hiệp đồng cao, bền vững và cho phép bao phủ chủng rộng.

Từ các nghiên cứu ở nhiều quốc gia, vắc xin viêm màng não mô cầu B được chứng minh có hiệu quả vượt trội đến 94% phòng não mô cầu khuẩn nhóm B, giảm nguy cơ mắc bệnh, tử vong. Vắc xin tiêm sớm từ 2 tháng tuổi, giúp bảo vệ sớm hơn so với vắc xin não mô cầu trước đây chỉ tiêm cho trẻ từ 6 tháng hoặc 9 tháng và mở rộng tuổi chỉ định đến tận 50 tuổi sẽ giúp thêm nhiều người được bảo vệ, đặc biệt là các đối tượng nguy cơ là trẻ nhỏ và nhóm thường bị bỏ quên tiêm chủng như thanh thiếu niên, người lớn, người có bệnh nền như tim mạch, đái tháo đường, phổi tắc nghẽn mãn tính, thận mãn tính…

Theo bác sĩ Chính, lịch tiêm của vắc xin não mô cầu B rất đơn giản, dễ nhớ, giúp người dân tuân thủ dễ dàng. Theo đó, trẻ từ 2 tháng tuổi đến dưới 2 tuổi cần tiêm 2 mũi cơ bản và 1 mũi nhắc lại. Trẻ từ 2 tuổi và người lớn đến 50 tuổi chỉ cần tiêm 2 mũi sẽ cho miễn dịch kéo dài.

Cùng với vắc xin viêm màng não mô cầu nhóm ACYW, vắc xin viêm não Nhật Bản, vắc xin phế cầu khuẩn 10, 13 nhóm…, vắc xin thế hệ mới viêm màng não mô cầu B đã tương đối hoàn thiện tấm lá chắn phòng các bệnh viêm não, viêm màng não nguy hiểm do virus, vi khuẩn.

Não mô cầu được mô tả là “bệnh tử” vì một người mắc bệnh có thể tử vong chỉ trong vòng 1 ngày kể từ khi có triệu chứng đầu tiên, nhiều trường hợp còn chưa kịp chẩn đoán ra bệnh. Có đến 20% bệnh nhân sống sót sau điều trị phải chịu nhiều di chứng như cắt cụt chi, điếc, mù lòa, rối loạn tâm lý, thiểu năng trí tuệ… Riêng tỷ lệ di chứng do não mô cầu cầu nhóm B lên đến 30%.

Bệnh còn nguy hiểm khi thường được phát hiện muộn, dễ nhầm lẫn trong chẩn đoán dẫn đến khó điều trị kịp thời. Trẻ càng nhỏ, các dấu hiệu càng khó nhận diện.

“Ở trẻ nhũ nhi và trẻ nhỏ, hệ thống miễn dịch chưa hoàn thiện và giảm nồng độ kháng thể bảo vệ từ mẹ dẫn đến khả năng diệt khuẩn thấp là nguyên nhân khiến trẻ dễ mắc bệnh hơn. Nhóm trẻ dưới 1 tuổi có nguy cơ mắc cao nhất, đặc biệt là nhóm dưới 5 tháng tuổi. Việc tiêm sớm vắc xin cho trẻ ngay từ 2 tháng tuổi sẽ giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh cũng như di chứng nặng nề”, bác sĩ Chính phân tích.

Bác sĩ Chính cho biết hiện vắc xin phòng viêm màng não mô cầu chưa có trong chương trình tiêm chủng mở rộng, tỷ lệ tiêm vắc xin chưa cao nên không tạo được miễn dịch cộng đồng. Bên cạnh đó, có khoảng 10-50% người mang mầm bệnh nhưng không có triệu chứng (gọi là “người lành mang trùng”) là nguồn phát tán mầm bệnh ra cộng đồng. Trong đó, thanh thiếu niên và thanh niên là nhóm có tỷ lệ mang mầm bệnh cao nhất và dễ lây cho các nhóm còn lại vì có hoạt động giao lưu, tiếp xúc nhiều.

“Để phòng viêm màng não do não mô cầu, quan trọng nhất vẫn là tiêm vắc xin, không có lứa tuổi nào là muộn để tiêm vắc xin phòng bệnh. Tất cả trẻ nhỏ, thanh thiếu niên, người lớn, người có bệnh nền, người suy giảm miễn dịch cần được tiêm chủng đầy đủ để bảo vệ bản thân và tránh trở thành nguồn lây cho những người không đủ điều kiện chủng ngừa”, bác sĩ Chính nhấn mạnh.

Bà Vũ Thị Thu Hà cho biết việc ra mắt vắc xin viêm màng não mô cầu nhóm B tiếp tục khẳng định nỗ lực thực hiện sứ mệnh của VNVC là mang đến cho Việt Nam nhiều loại vắc xin mới, vắc xin quan trọng trên thế giới và dịch vụ tiêm chủng an toàn, chất lượng cao, giá thành hợp lý, giúp trẻ em và người lớn tại Việt Nam được tiêm chủng đầy đủ, đúng lịch, bảo vệ sức khỏe một cách đơn giản và tiết kiệm.

Năm 2024, VNVC hứa hẹn sẽ sớm đưa về Việt Nam nhiều loại vắc xin quan trọng được hàng chục triệu người dân mong đợi khác như vắc xin Zona thần kinh, vắc xin sốt xuất huyết, vắc xin phòng virus hợp bào RSV…