Tính hiệu quả của giấc ngủ trong việc phục hồi cơ thể luôn được nhấn mạnh, và người ta thường cho rằng trong khi ngủ, não bộ sẽ loại bỏ các độc tố. Tuy nhiên, một nghiên cứu mới đây đã phản bác quan điểm này, cho thấy khả năng loại bỏ chất độc trong não của chuột lại giảm đi đáng kể khi chúng ngủ hoặc bị gây mê.
Giáo sư Nick Franks, chuyên gia vật lý sinh học và gây mê tại Đại học Hoàng gia London và là đồng trưởng nhóm nghiên cứu, cho biết: “Có vẻ như đây là một phát hiện đột phá.” Ông giải thích thêm rằng việc thiếu ngủ có thể dẫn đến nhiều vấn đề như trí nhớ kém và khả năng phối hợp tay mắt yếu. “Vì vậy, việc cho rằng bộ não thực hiện việc dọn dẹp cơ bản trong khi ngủ là hoàn toàn có cơ sở.”
Mặc dù chỉ có bằng chứng gián tiếp cho thấy hoạt động loại bỏ chất thải của não tăng trong khi ngủ, các nhà nghiên cứu trong nghiên cứu mới này đã sử dụng thuốc nhuộm huỳnh quang để theo dõi chuyển động của chất độc từ não thất đến các khu vực khác. Kết quả cho thấy độ đào thải của chất độc giảm khoảng 30% ở chuột đang ngủ và 50% ở chuột bị gây mê so với khi chúng tỉnh táo.
“Chúng tôi rất ngạc nhiên khi phát hiện ra tốc độ loại bỏ thuốc nhuộm khỏi não giảm rõ rệt ở những con chuột đang ngủ hoặc bị gây mê,” Franks nói. “Điều này làm thay đổi hoàn toàn cách chúng tôi nhìn nhận về mục đích của giấc ngủ.”
Giáo sư Bill Wisden, Giám đốc lâm thời của Viện nghiên cứu chứng mất trí nhớ Vương quốc Anh tại Imperial College London và là đồng tác giả, nhận định: “Có rất nhiều giả thuyết về lý do tại sao chúng ta cần ngủ, và mặc dù nghiên cứu này cho thấy việc loại bỏ độc tố có thể không phải là nguyên nhân chính, giấc ngủ vẫn cực kỳ quan trọng.”
Nghiên cứu này còn góp phần vào việc hiểu biết về chứng mất trí nhớ, khi mối liên hệ giữa giấc ngủ kém và nguy cơ mắc bệnh Alzheimer ngày càng được chú ý. Wisden lưu ý: “Giấc ngủ bị gián đoạn là triệu chứng phổ biến ở người mắc chứng mất trí nhớ, nhưng chúng tôi vẫn chưa rõ đây là nguyên nhân hay chỉ là một triệu chứng của bệnh. Có thể một giấc ngủ ngon giúp giảm nguy cơ mất trí nhớ vì nhiều lý do khác ngoài việc loại bỏ độc tố.”
“Một phát hiện khác từ nghiên cứu của chúng tôi là não bộ loại bỏ chất thải hiệu quả hơn trong trạng thái tỉnh táo. Tỉnh táo, hoạt động và tập thể dục có thể làm sạch não bộ hiệu quả hơn,” ông kết luận.