Sau ba năm tăng trưởng bùng nổ nhờ trí tuệ nhân tạo (AI), thị trường chứng khoán Mỹ đang xuất hiện những dấu hiệu thận trọng rõ nét…
Khi dòng vốn đầu tư cho AI ngày càng phình to trong khi hiệu quả thương mại hóa chưa theo kịp, giới đầu tư Phố Wall bắt đầu đặt câu hỏi liệu cơn sốt AI có đang tiến gần đến giai đoạn điều chỉnh.
Kể từ cuối năm 2022, khi OpenAI ra
mắt ChatGPT và nhanh chóng đưa trí tuệ nhân tạo trở thành chủ đề trung tâm của
nền kinh tế số, AI đã trở thành động lực tăng trưởng lớn nhất của thị trường
tài chính toàn cầu. Trong ba năm qua, làn sóng đầu tư vào AI đã giúp vốn hóa
thị trường chứng khoán Mỹ tăng thêm khoảng 30.000 tỷ USD, với tâm điểm là các
tập đoàn công nghệ lớn và những doanh nghiệp hưởng lợi trực tiếp từ việc xây
dựng hạ tầng AI.
Tuy nhiên, bước sang năm 2025, bức
tranh đang trở nên phức tạp hơn. Những biến động gần đây của cổ phiếu Nvidia,
Oracle và nhiều doanh nghiệp liên quan đến AI cho thấy tâm lý nhà đầu tư không
còn hoàn toàn đặt cược vào kỳ vọng tăng trưởng dài hạn, mà bắt đầu chú ý nhiều
hơn đến chi phí, dòng tiền và khả năng sinh lời thực tế.
Theo giới phân tích, Phố Wall đang
bước vào giai đoạn then chốt của chu kỳ AI – giai đoạn mà các câu chuyện công
nghệ phải được kiểm chứng bằng hiệu quả tài chính.
DÒNG
VỐN KHỔNG LỒ VÀ BÀI TOÁN HOÀN VỐN
Một trong những nguyên nhân chính
khiến nhà đầu tư trở nên thận trọng là quy mô chi tiêu ngày càng lớn cho AI.
OpenAI – doanh nghiệp biểu tượng của làn sóng AI tạo sinh – được cho là có kế
hoạch chi tới 1.400 tỷ USD trong những năm tới để mở rộng hạ tầng, phát triển
mô hình và duy trì năng lực tính toán. Tuy nhiên, doanh thu hiện tại của công
ty này vẫn còn cách rất xa chi phí vận hành.
Theo các báo cáo, OpenAI có thể tiêu
tốn hơn 100 tỷ USD từ nay đến năm 2029 và chỉ bắt đầu tạo ra dòng tiền dương
vào khoảng năm 2030. Trong ngắn hạn, công ty vẫn phụ thuộc lớn vào nguồn vốn từ
các nhà đầu tư chiến lược, trong đó có SoftBank và nhiều tập đoàn công nghệ
lớn.
Vấn đề đặt ra không chỉ nằm ở
OpenAI, mà còn ở toàn bộ hệ sinh thái AI đang phụ thuộc mạnh vào dòng vốn bên
ngoài. Khi các doanh nghiệp cùng lúc huy động hàng chục, thậm chí hàng trăm tỷ
USD để theo đuổi AI, rủi ro sẽ xuất hiện nếu niềm tin của nhà đầu tư suy giảm.
Thực tế, những lo ngại này đã phần
nào phản ánh qua diễn biến thị trường. Cổ phiếu Oracle sụt giảm mạnh sau khi
doanh nghiệp công bố chi tiêu vốn vượt xa kỳ vọng, trong khi tăng trưởng doanh
thu từ điện toán đám mây không đạt dự báo. Đồng thời, các chỉ báo rủi ro tín
dụng của Oracle tăng lên mức cao nhất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn
cầu, cho thấy thị trường trái phiếu đang nhìn nhận rủi ro rõ ràng hơn thị
trường cổ phiếu.
Giới phân tích cho rằng thị trường
tín dụng thường phản ứng sớm hơn với những thay đổi về chất lượng dòng tiền.
Khi chi tiêu cho AI được tài trợ ngày càng nhiều bằng nợ, áp lực trả lãi và gốc
sẽ trở thành yếu tố rủi ro đáng kể nếu dòng tiền không cải thiện tương xứng.
BIG
TECH ĐỐI MẶT SỰ ĐẢO NGƯỢC MÔ HÌNH TĂNG TRƯỞNG
Làn sóng AI không chỉ tác động đến
các công ty khởi nghiệp, mà còn đang làm thay đổi sâu sắc chiến lược tài chính
của những tập đoàn công nghệ lớn nhất thế giới. Alphabet, Microsoft, Amazon và
Meta được dự báo sẽ chi hơn 400 tỷ USD cho đầu tư vốn chỉ trong vòng 12 tháng
tới, phần lớn dành cho việc xây dựng và mở rộng các trung tâm dữ liệu phục vụ
AI.
Trong khi đó, tăng trưởng doanh thu
liên quan đến AI, dù đang cải thiện, vẫn chưa đủ để bù đắp tốc độ gia tăng chi
phí. Chi phí khấu hao của các tập đoàn công nghệ lớn đã tăng hơn gấp đôi chỉ
trong chưa đầy hai năm và dự kiến còn tiếp tục leo thang trong thời gian tới.
Điều này đang tạo ra sức ép trực
tiếp lên dòng tiền tự do – yếu tố vốn được xem là nền tảng cho định giá cao của
Big Tech trong suốt hơn một thập kỷ qua. Khi dòng tiền bị bào mòn bởi chi tiêu
vốn và khấu hao, khả năng duy trì các chương trình mua lại cổ phiếu và chi trả
cổ tức sẽ bị hạn chế.
Đáng chú ý, chiến lược AI đang đảo
ngược mô hình tăng trưởng truyền thống của các tập đoàn công nghệ lớn. Thay vì
tăng trưởng nhanh với chi phí thấp, Big Tech hiện chấp nhận chi tiêu lớn, gia
tăng đòn bẩy tài chính và đánh đổi dòng tiền ngắn hạn để đặt cược vào khả năng
thương mại hóa AI trong tương lai.
Theo các nhà chiến lược thị trường,
đây là sự thay đổi mang tính cấu trúc. Nếu AI không mang lại nguồn doanh thu đủ
lớn trong vài năm tới, định giá của các tập đoàn công nghệ sẽ phải điều chỉnh
để phản ánh mức độ rủi ro cao hơn.
CHƯA
PHẢI BONG BÓNG DOT- COM, NHƯNG SỰ XOAY VÒNG LÀ KHÓ TRÁNH
Dù những lo ngại về bong bóng AI
ngày càng xuất hiện nhiều hơn, phần lớn chuyên gia cho rằng thị trường hiện nay
vẫn chưa rơi vào trạng thái hưng phấn phi lý như thời kỳ bong bóng dot-com đầu
những năm 2000. Định giá của nhóm cổ phiếu công nghệ lớn vẫn thấp hơn đáng kể
so với giai đoạn mà kỳ vọng vượt xa thực tế.
Tuy nhiên, sự phân hóa đang ngày
càng rõ rệt trong nội bộ nhóm AI. Một số cổ phiếu có định giá rất cao, phản ánh
kỳ vọng tăng trưởng mạnh mẽ trong nhiều năm tới, trong khi các doanh nghiệp đã
có quy mô lớn và dòng tiền ổn định được thị trường định giá thận trọng hơn.
Điều này cho thấy rủi ro không mang
tính hệ thống, mà tập trung vào những doanh nghiệp chưa chứng minh được khả
năng chuyển đổi đầu tư AI thành lợi nhuận bền vững. Trong kịch bản đó, Phố Wall
nhiều khả năng sẽ chứng kiến sự xoay vòng dòng tiền, khi nhà đầu tư rút khỏi
các câu chuyện tăng trưởng thuần túy để chuyển sang những doanh nghiệp có nền
tảng tài chính vững chắc hơn.
AI vẫn được xem là xu hướng công
nghệ dài hạn có khả năng tái định hình nền kinh tế toàn cầu. Tuy nhiên, giai
đoạn “tăng trưởng bằng kỳ vọng” có thể đang dần đi đến hồi kết. Trong chu kỳ
mới, hiệu quả tài chính, khả năng hoàn vốn và kỷ luật vốn sẽ trở thành những
tiêu chí quyết định đối với các khoản đầu tư vào AI.
The Straits Times, Bloomberg-Trọng Hoàng
Nguồn tin: https://vneconomy.vn/pho-wall-bat-dau-dat-cau-hoi-ve-bong-bong-ai.htm
