Những tưởng đây chỉ là một sản phẩm sinh học thông thường của quá trình trao đổi chất, nhưng trên thực tế, nước tiểu hổ lại có thể khiến cả một vùng rừng thay đổi, với những khoảng đất trống xuất hiện bí ẩn, cây cối biến mất mà không rõ nguyên nhân. Điều này không phải là một giả thuyết khoa học viễn tưởng, mà đã được các nhà sinh thái học ghi nhận một cách rõ ràng trong tự nhiên.
Trong rừng ngập mặn Sundarban của Ấn Độ, các nhà nghiên cứu đã quan sát thấy một hiện tượng kỳ lạ. Một con hổ Bengal đánh dấu lãnh thổ của mình bằng một vệt nước tiểu trên những rễ cây đan xen. Ba tháng sau, khu vực này dần trở nên trơ trụi, những loài thực vật từng mọc dày đặc tại đây bỗng biến mất, để lại một vùng đất trống như một vết sẹo giữa rừng.
Hình ảnh này không phải là một sự trùng hợp ngẫu nhiên, mà là kết quả của một quá trình sinh hóa phức tạp do nước tiểu hổ gây ra. Thí nghiệm thực địa cho thấy, nước tiểu hổ có thể tiêu diệt một số loài cây bụi nhất định, tương tự như một loại thuốc diệt cỏ tự nhiên nhưng lại hoạt động có chọn lọc và có tác động lâu dài đến hệ sinh thái.
Vậy điều gì trong nước tiểu hổ có thể gây ra hiện tượng này? Câu trả lời nằm ở thành phần hóa học đặc trưng của nó. Là loài ăn thịt thuần túy, hổ tiêu thụ một lượng lớn protein từ con mồi, khiến sản phẩm bài tiết của chúng chứa nồng độ cao các hợp chất nitơ, đặc biệt là urê. Khi urê phân hủy trong đất, nó giải phóng một lượng lớn amoniac, làm tăng đột ngột nồng độ nitơ trong môi trường xung quanh.
Thoạt nhìn, điều này có vẻ giống như việc bón phân cho cây, nhưng thực tế lại không đơn giản như vậy. Giống như con người có thể bị ngộ độc khi tiêu thụ quá nhiều vitamin, thực vật cũng có thể “sốc” khi phải hấp thụ một lượng nitơ quá mức trong thời gian ngắn. Rễ cây bị đốt cháy bởi amoniac, trong khi môi trường đất trở nên quá chua do độ pH của nước tiểu hổ chỉ khoảng 5,5 – tương đương với nước chanh. Đối với nhiều loài cây ưa đất trung tính, đây chẳng khác gì việc bị tưới bằng axit loãng, khiến chúng không thể tồn tại.
Điều thú vị là tác động này không xảy ra một cách ngẫu nhiên mà được định vị chính xác. Hổ có thói quen đi tiểu để đánh dấu lãnh thổ, và những vệt nước tiểu của chúng tạo thành một mạng lưới ranh giới vô hình trong rừng. Một nghiên cứu được công bố trên Ecology Letters vào năm 2018 cho thấy, những khu vực hổ Bengal thường xuyên đi tiểu có độ che phủ của cây bụi thấp hơn 37% so với vùng xung quanh. Tuy nhiên, sự mất mát của một số loài thực vật này lại mở đường cho sự phát triển của những loài khác. Một số loài cỏ dại có khả năng chịu axit đã tiến hóa để tận dụng những vùng đất bị “cháy” này, tạo nên những bãi cỏ tự nhiên trong rừng. Những bãi cỏ này không chỉ cung cấp nguồn thức ăn lý tưởng cho động vật ăn cỏ mà còn giúp hổ dễ dàng quan sát và săn mồi hơn.
Không dừng lại ở đó, nước tiểu hổ còn có một tác dụng đặc biệt khác: chống lại sự phát triển của nấm mốc. Nghiên cứu cho thấy nước tiểu của hổ cái chứa một loại pheromone đặc biệt có công thức hóa học C 20 H 28 O . Hợp chất này không chỉ có tác dụng thu hút bạn tình mà còn ức chế sự nảy mầm của một số bào tử nấm trong đất. Điều này có nghĩa là ngoài việc tạo ra những khoảng trống trong rừng, nước tiểu hổ còn hoạt động như một loại “vắc-xin” tự nhiên, giúp kiểm soát sự phát triển của một số loại nấm gây hại, từ đó gián tiếp điều chỉnh sự cân bằng của hệ sinh thái rừng rậm.
Nhưng câu chuyện về vai trò sinh thái của nước tiểu hổ không chỉ dừng lại ở những điều kỳ diệu đó. Khi số lượng hổ hoang dã giảm sút nghiêm trọng, những khu rừng vốn được điều chỉnh bởi loài động vật này bắt đầu mất đi sự cân bằng. Hiện tại, trên thế giới có rất ít hổ sống trong tự nhiên, và hậu quả của sự suy giảm này đang dần bộc lộ. Một nghiên cứu thực địa tại Vườn quốc gia Bandargarh, Ấn Độ cho thấy, sau khi quần thể hổ trong khu vực suy giảm, các loài dây leo từng bị kiểm soát trước đó đã phát triển tràn lan với tốc độ lên đến 10 cm mỗi ngày. Chỉ trong vòng 5 năm, những dây leo này đã bao phủ toàn bộ những khu rừng sồi lâu năm, làm thay đổi hoàn toàn cấu trúc thực vật của khu vực. Điều này gây ảnh hưởng không nhỏ đến các loài động vật sống trong rừng, vì sự thay đổi thảm thực vật kéo theo sự thay đổi về nguồn thức ăn và nơi ẩn náu của nhiều loài khác.
Một điều đáng chú ý khác là tác động sinh thái của nước tiểu hổ không thể dễ dàng bị thay thế bởi hổ nuôi nhốt. Các nghiên cứu cho thấy, do khẩu phần ăn của hổ nuôi nhốt thường được bổ sung ngũ cốc, thành phần hóa học trong nước tiểu của chúng có sự khác biệt đáng kể so với hổ hoang dã. Điều này khiến tác dụng “làm cỏ” của nước tiểu hổ nuôi nhốt chỉ bằng khoảng 1/5 so với hổ trong tự nhiên. Thậm chí, nước tiểu hổ bán trong các vườn thú (thứ được nhiều người mua về với niềm tin rằng nó có thể trừ tà hoặc chữa bệnh) còn không đủ mạnh để tiêu diệt một cây bồ công anh.
Nguồn tin: https://genk.vn/phat-hien-mot-loai-vu-khi-hoa-hoc-bi-an-giua-rung-xanh-den-tu-loai-ho-20250301084849551.chn